Prawa autorskie: nadzór ministra kultury nad zbiorowym zarządzaniem

Dyrektywa unijna oferuje swobodę państwom członkowskim w zakresie działania systemu nadzoru nad organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi.

Publikacja: 26.01.2018 01:00

Prawa autorskie: nadzór ministra kultury nad zbiorowym zarządzaniem

Foto: 123RF

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przedstawiło w kwietniu zeszłego roku projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, którego celem jest wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym. Implementacja aktu prawnego w ocenie ministerstwa wymaga przyjęcia nowej, całościowej regulacji zasad zbiorowego zarządu i w konsekwencji doprowadzi do uchylenia rozdziałów 12 oraz 12 [1] w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, które dotychczas regulowały zasady funkcjonowania organizacji zbiorowego zarządzania oraz Komisji Prawa Autorskiego. Warto podkreślić, że dyrektywa unijna weszła w życie 9 kwietnia 2014 r., a państwa członkowskie zobowiązane były wprowadzić w życie przepisy niezbędne do wykonania dyrektywy do dnia 10 kwietnia 2016 r. Wprawdzie materia zbiorowego zarządu prawami autorskimi jest szczególnie skomplikowana, jednak od terminu na wdrożenie dyrektywy minęły już prawie 2 lata, a projekt ustawy przed kilkoma dniami został dopiero skierowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów.

Projekt polskiej ustawy obejmować będzie między innymi zasady działania organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, udzielania zezwoleń na taką działalność oraz nadzoru nad tymi organizacjami, a ponadto traktowany jest jako okazja do wprowadzenia przejrzystości i efektywności w działalności organizacji.

Struktura sprawozdania

Ministerstwo proponuje utrzymanie instytucji udzielania zezwolenia na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi przez ministra właściwego do spraw kultury jako gwarancję zarządzania nimi przez podmioty odpowiednio do tego przygotowane. Zachowany zostanie również obowiązek sporządzania rocznych sprawozdań z działalności za każdy rok obrotowy, podlegających badaniu przez biegłego rewidenta, przekazywanych ministrowi do spraw kultury oraz podawanych do publicznej wiadomości. Zmianie ulegnie jedynie struktura samego sprawozdania, które składać się będzie z trzech części – podstawowego sprawozdania, finansowego oraz sprawozdania z wykorzystania potrąceń na prowadzoną działalność o charakterze socjalnym, kulturalnym lub edukacyjnym.

Dyrektywa unijna oferuje swobodę państwom członkowskim w zakresie działania systemu nadzoru nad organizacjami zbiorowego zarządzania. W konsekwencji nadal właściwy minister do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego sprawować będzie nadzór nad organizacjami, jednak projekt ustawy przyznaje mu szerszy katalog instrumentów nadzoru, do których należą żądanie przekazania informacji, zalecenia, rekomendacje dotyczące dobrych praktyk oraz nakazy oraz szerszy katalog sankcji, obejmujący m.in. nową możliwość nałożenia na organizację kary pieniężnej w wysokości do 1 mln zł, czy kary pieniężnej bezpośrednio na osobę kierującą działalnością organizacji.

Licencje wieloterytorialne

Projekt ustawy przewiduje zupełnie nowe rozwiązanie – udzielanie przez organizacje zbiorowego zarządzania tzw. licencji wieloterytorialnych – umów upoważniających do korzystania z utworów muzycznych i słowno-muzycznych na terytorium więcej niż jednego państwa Unii Europejskiej lub EFTA, w zakresie wymaganym do korzystania z tych utworów na potrzeby dostarczania treści cyfrowych drogą elektroniczną. Obecnie organizacje mają możliwość udzielania takich licencji jedynie na terytorium Polski, a podmioty takie jak platformy muzyczne, które chcą udostępniać utwory w kilku państwach, muszą się starać o uzyskanie takiej licencji w każdym z nich. Założenia dyrektywy w tym zakresie stanowią zatem odpowiedź na potrzebę uproszczenia świadczenia drogą cyfrową usług związanych z muzyką na rynku międzynarodowym.

Do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych wprowadzone zostaną również przepisy precyzujące kwestię zarządzania prawami niepowierzonymi żadnej organizacji, w tym przyznanie szczególnych praw w tym zakresie organizacjom reprezentatywnym na podstawie rozszerzonych licencji zbiorowych. Będą one upoważniać do korzystania utworów z tej samej kategorii (co do których została zawarta umowa licencyjna), do których to utworów praw przysługują podmiotom niereprezentowanym przez żadną organizację.

Rezultat konsultacji

Kilka miesięcy temu projekt ustawy został skierowany do konsultacji publicznych szeregowi podmiotów, w tym również wszystkim organizacjom zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi, których obecnie działa na terytorium Polski dwanaście. Stanowiska z opiniami do projektu zostały zgłoszone przez ponad pięćdziesiąt podmiotów. W szczególności na uwagę zasługiwało krytyczne stanowisko generalnego inspektora ochrony danych osobowych do zaproponowanego brzmienia Rozdziału 12 dotyczącego ochrony danych osobowych. Podkreślił on sprzeczność ogólnych sformułowań użytych w art. 107 projektu ustawy, iż dane osobowe przetwarzane są w zakresie i celu niezbędnym do realizacji zadań, z zasadami danych osobowych, w szczególności z wymogiem adekwatności. GIODO skrytykował również jako nieuzasadnione ograniczanie bądź wyłączanie stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych, ograniczające w rezultacie prawa podmiotów, które dane będą przetwarzane, motywowane wyłącznie kwestiami finansowymi. Z kolei z podsumowania rozbudowanej opinii Rady Legislacyjnej przy prezesie Rady Ministrów wynika ogólna dobra ocena projektu ustawy. Jako największą zaletę projektu Rada wskazuje samą koncepcję przygotowania kompleksowej regulacji zbiorowego zarządu oraz próbę uporządkowania sfery zarządu prowadzonego bez upoważnienia uprawnionych, co stanowi wypełnienie podstawowych celów dyrektywy. W wyniku zorganizowanej 24 listopada 2017 r. konferencji uzgodnieniowej z udziałem m.in. przedstawicieli GIODO, ministerstwa oraz Prokuratorii Generalnej RP, uzgodniono wszystkie zgłaszane przez nie uwagi.

Biorąc jednak pod uwagę wciąż wczesny etap procesu legislacyjnego, polecam śledzenie losów i samej treści projektu ustawy, która może ulec jeszcze wielu znaczącym zmianom.

Autorka jest adwokatem w Konieczny, Wierzbicki Kancelaria Radców Prawnych Spółka Partnerska

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przedstawiło w kwietniu zeszłego roku projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, którego celem jest wdrożenie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do utworów muzycznych do korzystania online na rynku wewnętrznym. Implementacja aktu prawnego w ocenie ministerstwa wymaga przyjęcia nowej, całościowej regulacji zasad zbiorowego zarządu i w konsekwencji doprowadzi do uchylenia rozdziałów 12 oraz 12 [1] w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, które dotychczas regulowały zasady funkcjonowania organizacji zbiorowego zarządzania oraz Komisji Prawa Autorskiego. Warto podkreślić, że dyrektywa unijna weszła w życie 9 kwietnia 2014 r., a państwa członkowskie zobowiązane były wprowadzić w życie przepisy niezbędne do wykonania dyrektywy do dnia 10 kwietnia 2016 r. Wprawdzie materia zbiorowego zarządu prawami autorskimi jest szczególnie skomplikowana, jednak od terminu na wdrożenie dyrektywy minęły już prawie 2 lata, a projekt ustawy przed kilkoma dniami został dopiero skierowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów.

Pozostało 80% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe