Zatrudnienie na etat wyklucza kary umowne

Kwestię odpowiedzialności pracowniczej w pełni reguluje kodeks pracy. Nie można w tym zakresie stosować rozwiązań prawa cywilnego.

Publikacja: 17.01.2017 05:15

Zatrudnienie na etat wyklucza kary umowne

Foto: 123RF

- Naszej firmie grożą bardzo wysokie kary umowne za niewywiązanie się z kontraktów. Aby zapewnić wysoką wydajność pracy podwładnych, szef wprowadził do umów o pracę zapisy o karach umownych. Mają one dodatkowo zabezpieczać interesy spółki, gdyby poniosła szkodę na skutek małego zaangażowania pracowników. Etatowcy zgodzili się na te zapisy pod presją szefa. Spółka musiała zapłacić kary kontrahentom i wniosła pozwy przeciwko własnym pracownikom, żądając zapłaty określonych w umowach kar umownych. Czy sąd uwzględni te roszczenia? – pyta czytelnik.

Nie. Takie zapisy umów o pracę są niezgodne z prawem. Zasady odpowiedzialności odszkodowawczej pracowników są określone w sposób wyczerpujący w kodeksie pracy i nie wolno ich modyfikować na niekorzyść zatrudnionych.

Zawieranie w umowach o pracę klauzul pozwalających pracodawcy domagać się od podwładnych kar umownych za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie obowiązków pracowniczych stanowi ewidentną próbę obejścia ograniczenia dopuszczalności dochodzenia odszkodowania od pracowników.

To nie kontrakt

Na zastrzeganie kar umownych pozwala kodeks cywilny. Ich istota sprowadza się do tego, że w przypadku powstania szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, jej naprawienie nastąpi przez zapłatę określonej sumy, którą stanowi właśnie kara umowna.

Natomiast dopuszczalność zastrzegania kar umownych w umowach o pracę lub w innych umowach zawartych przez strony stosunku pracy zakwestionował Sąd Najwyższy. W wyroku z 8 stycznia 2008 r. (II PK 120/07, OSNP 2009/3-4/40) wyraził pogląd, że przewidziane kodeksem pracy zasady odpowiedzialności podwładnych za szkodę wyrządzoną pracodawcy wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych stanowią odrębną od przewidzianej w kodeksie cywilnym regulację skutków niewykonania tego rodzaju zobowiązania, która w zakresie dotyczącym reguł naprawiania szkody wyrządzonej pracodawcy przez pracownika ma charakter wyczerpujący.

Jedynie pomocniczo

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że przepisy kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio do stosunku pracy tylko w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy. Nie można do nich zaliczyć odpowiedzialności etatowca za szkodę wyrządzoną pracodawcy na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych.

Niedopuszczalność zastrzeżenia przez strony stosunku pracy kar umownych dotyczy wszystkich rodzajów szkód, jakich pracodawca może doznać w trakcie trwania stosunku pracy, w szczególności odpowiedzialności pracownika z tytułu naruszenia zakazu konkurencji w czasie zatrudnienia.

Takie kary mogą być natomiast uznane za zgodne z prawem w tych sytuacjach, gdy kodeks pracy nie zawiera własnej regulacji, a tak jest w przypadku odpowiedzialności pracownika za naruszenie zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Z tego powodu słusznie zastrzeganie kar umownych za naruszenie umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy znajduje akceptację w orzecznictwie sądów.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Toruniu

podstawa prawna: art. 114, art. 300 kodeksu pracy w zw. z art. 483 kodeksu cywilnego (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 1666 ze zm.)

- Naszej firmie grożą bardzo wysokie kary umowne za niewywiązanie się z kontraktów. Aby zapewnić wysoką wydajność pracy podwładnych, szef wprowadził do umów o pracę zapisy o karach umownych. Mają one dodatkowo zabezpieczać interesy spółki, gdyby poniosła szkodę na skutek małego zaangażowania pracowników. Etatowcy zgodzili się na te zapisy pod presją szefa. Spółka musiała zapłacić kary kontrahentom i wniosła pozwy przeciwko własnym pracownikom, żądając zapłaty określonych w umowach kar umownych. Czy sąd uwzględni te roszczenia? – pyta czytelnik.

Pozostało 81% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe