Rz: Czy roczne urlopy rodzicielskie okazały się strzałem w dziesiątkę?
Dokładnych danych jeszcze nie publikowano. Dotarłem do informacji, że według szacunków ZUS w połowie 2014 r. z urlopu rodzicielskiego, który przysługuje po półrocznym macierzyńskim, korzystało 121 tys. rodziców. Wygląda więc na to, że rodzice chętnie korzystają z urlopu rodzicielskiego, głównie dlatego, że jest odpłatny.
Obecnie sposób korzystania z tych uprawnień – czy rodzic zwraca się o całość od razu (w trybie art. 1791 k.p.), czy na raty (wnioskując o kolejne części urlopowych uprawnień) – ma kluczowe znaczenie zarówno przy możliwości późniejszej zmiany w opiece, jak i rezygnacji z niej. Przydałyby się tu bardziej elastyczne zasady. Może warto byłoby zrezygnować z tego dualizmu trybów wybierania rodzicielskich uprawnień?
Ten dualizm jest częściowo efektem trwającej kilka lat ewolucji przepisów o urlopach związanych z rodzicielstwem. Kolejne zmiany dopasowywano do regulacji, która tak długich urlopów nie przewidywała. W rezultacie obowiązuje regulacja skonstruowana bardzo kazuistycznie, która nie sprawdza się w praktyce.
Odnoszę też wrażenie, że przepisy ostatniej nowelizacji konstruowano, kierując się głównie wygodą ZUS i służb kadrowych u tych pracodawców, którzy zajmują się wypłatą zasiłków macierzyńskich, a nie samych rodziców. Rodzice, którzy z różnych powodów odkładają decyzję o kolejnych urlopach albo je zmieniają w trakcie, mogą nieświadomie pozbawić się prawa do dalszej części urlopu. Na przykład pracownica, która zrezygnuje z części dodatkowego urlopu macierzyńskiego, nie może później postanowić o powrocie do opieki nad dzieckiem na okres urlopu rodzicielskiego, jeżeli ojciec dziecka nie wykorzystał pozostałej części dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Przepisy uzależniają prawo do urlopu rodzicielskiego od wykorzystania dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze.
