Urlop macierzyński także po stracie ciąży w wyniku poronienia

W razie urodzenia martwego dziecka lub śmierci dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez 7 dni od dnia zgonu dziecka (art. 180

1

§ 1 kodeksu pracy). Ta część urlopu macierzyńskiego, zwana potocznie „połogowym", służy powrotowi kobiety do zdrowia i sił fizycznych po porodzie.

Wątpliwości interpretacyjne

Kodeks pracy nie zawiera definicji „urodzenia martwego dziecka". W związku z tym pojawiają się wątpliwości, jak rozumieć to pojęcie oraz czy urlop macierzyński należy się również w razie poronienia.

Problemy interpretacyjne wynikają m.in. z faktu, że rozporządzenie dotyczące dokumentacji medycznej (rozporządzenie ministra zdrowia z 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania; DzU z 2015 r., poz. 2069) osobno definiuje pojęcie poronienia i martwego urodzenia >patrz ramka.

Zdaniem części komentatorów, to zróżnicowanie powinno znaleźć odzwierciedlenie również na gruncie kodeksu pracy. W konsekwencji uznają oni, że pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego jedynie w przypadku utraty dziecka po 22. tygodniu ciąży.

Korzystna interpretacja

Wątpliwości odnośnie prawa do urlopu macierzyńskiego istniały jeszcze na gruncie starych przepisów dotyczących zasad sporządzania aktów urodzenia i dokumentacji medycznej w przypadkach martwego urodzenia. W odpowiedzi na ówczesne zapytanie poselskie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wydało w 2014 r. interpretację przepisów kodeksu pracy w tym zakresie. Była ona korzystna dla matek, które utraciły ciążę przed upływem jej 22 tygodnia. Zdaniem Ministerstwa, definicje poronienia i martwego urodzenia sformułowane na użytek przepisów dotyczących dokumentacji medycznej nie mają znaczenia dla celów skorzystania z uprawnień wynikających z kodeksu pracy.

Ministerstwo wywiodło powyższe wnioski z ówczesnego brzmienia przepisów ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego. Zgodnie z nimi obowiązek zgłoszenia urodzenia dziecka istniał niezależnie od czasu trwania ciąży. W sytuacji zaś, gdy dziecko urodziło się martwe, należało sporządzić akt urodzenia ze stosowną adnotacją o martwym urodzeniu. W konsekwencji Ministerstwo argumentowało, iż pracownicy, która przedłożyła pracodawcy akt urodzenia dziecka posiadający adnotację, iż dziecko urodziło się martwe, nie można odmówić przyznania urlopu macierzyńskiego na podstawie art. 180

1

§ 1 k.p. oraz zasiłku macierzyńskiego.

Najpierw płeć...

Podstawą do wypłaty zasiłku macierzyńskiego jest zasadniczo skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Wynika to wprost z § 9 pkt 2 rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 87).

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami Prawa o aktach stanu cywilnego z 28 listopada 2014 r. (tekst jedn. DzU z 2018 r., poz. 2224) – identycznie jak w poprzednim stanie prawnym – jeżeli dziecko urodziło się martwe, sporządza się akt urodzenia ze stosowną adnotacją. Podstawę jego sporządzenia stanowi tzw. karta martwego urodzenia, którą sporządza podmiot wykonujący działalność leczniczą. Obecnie jednak art. 54 ust. 3 ww. ustawy wyraźnie wskazuje, iż kartę martwego urodzenia przekazuje się kierownikowi urzędu stanu cywilnego w terminie jednego dnia od dnia jej sporządzenia. Karty martwego urodzenia nie przekazuje się jednak, jeśli nie jest możliwe ustalenie płci dziecka.

... potem akt urodzenia

Zatem z aktualnego brzmienia przepisów ustawy o aktach stanu cywilnego należy wywnioskować, że podmiot wykonujący działalność leczniczą ma obowiązek sporządzić kartę martwego urodzenia w  każdym przypadku, gdy możliwe jest ustalenie płci dziecka, niezależnie od wieku ciąży.

Ponieważ uważa się, że ustalenie płci dziecka jest zasadniczo możliwe dopiero po 16. tygodniu ciąży, w razie poronienia na wczesnym jej etapie, sporządzenie takiej karty może się wiązać z koniecznością przeprowadzenia badań genetycznych dziecka. Podmiot wykonujący działalność leczniczą nie jest zobowiązany do ich przeprowadzenia. Powinien jednak umożliwić to rodzicom.

Po wykonaniu badań genetycznych i sporządzeniu karty martwego urodzenia, wydanie aktu urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, jest obowiązkowe.

W konsekwencji, jeśli pracownica przedstawi pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego wraz z aktem urodzenia zawierającym adnotację o martwym urodzeniu, to pracodawca ma obowiązek udzielić takiego urlopu, nawet jeśli utrata dziecka nastąpiła przed upływem 22. tygodnia ciąży.

Irena Pacholewska-Urgacz, radca prawny, właścicielka Law First – Kancelarii Prawa Pracy