Prawo do urlopu wypoczynkowego działacza związku zawodowego zwolnionego od wykonywania pracy

Zwolniony od wykonywania pracy działacz związkowy ma prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego. Aby uniknąć sytuacji odmowy jego wykorzystania, pracodawca może podpisać ze związkami stosowne porozumienie.

Publikacja: 10.01.2019 06:00

Prawo do urlopu wypoczynkowego działacza związku zawodowego zwolnionego od wykonywania pracy

Foto: Adobe Stock

Korzystanie przez działaczy związkowych z całkowitego zwolnienia od pracy na czas sprawowania funkcji członka zarządu zakładowej organizacji związkowej (art. 31 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych) bywa często nazywane „urlopem związkowym" lub „etatem związkowym", choć to ostatnie nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Działacz zwolniony od obowiązku świadczenia pracy nadal bowiem pozostaje na etacie u macierzystego pracodawcy.

Czytaj także: Na zwolnienie od pracy działacz związkowy musi mieć zgodę szefa

Ze zwolnieniami związkowymi wiąże się szereg problemów praktycznych. Przy dobrej woli wszystkich stron – tj. zarządu zakładowej organizacji związkowej, zwolnionego od pracy działacza oraz pracodawcy – można je rozwiązać. I tak jest w ogromnej większości przypadków. Gorzej, gdy takiej woli zabraknie przynajmniej jednej z zainteresowanych stron, co niestety też się zdarza.

Prawo do wypoczynku...

Przykładem może być kwestia udzielenia urlopu wypoczynkowego działaczowi całkowicie zwolnionemu od pracy. To, że coroczny urlop mu przysługuje, a zwolnienie od pracy nie wpływa na wymiar urlopu , to kwestia bezdyskusyjna. Problem rodzi się, gdy jedna ze stron zaczyna dyktować swoje warunki, nie oglądając się na prawa i interesy pozostałych.

... w krzywym zwierciadle

Posłużę się w tym celu przykładem wziętym z praktyki jednej z firm, w której zwolnieni od pracy członkowie zarządów związkowych nie chcą korzystać z należnych im urlopów , skutecznie kumulując niewykorzystane dni wypoczynku. Na prośby i wnioski pracodawcy o zaplanowanie i wykorzystanie urlopu odpowiadają „nie", używając następujących argumentów:

- urlopu można udzielić wyłącznie w dni, które zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy są dla niego dniami pracy; w przypadku całkowicie zwolnionego od pracy działacza nie ma „obowiązującego go rozkładu", a więc nie ma dni, w których taki urlop może być udzielony,

- jakakolwiek próba nacisku ze strony pracodawcy na wykorzystanie przez zwolnionego od pracy działacza urlopu wypoczynkowego to niedozwolona ingerencja w sferę działalności związkowej; związki są niezależne od pracodawcy.

Działacze, wyposażeni dodatkowo w stosowną pisemną wykładnię bardzo ważnej instytucji kontrolnej, systematycznie kumulują niewykorzystane urlopy.

Obowiązki pracownicze

Z jednej strony pracownik ma prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego, z drugiej – pracodawca ma bezwzględny obowiązek go udzielić. Tyle prawo. Kumulowanie zaległości urlopowych może się skończyć zaległościami w znaczącym rozmiarze bądź to w postaci dni wolnych, bądź w postaci ekwiwalentu pieniężnego.

O czym warto przypomnieć wszystkim tym, którzy aprobują, a nawet usprawiedliwiają, taką praktykę? Przede wszystkim o tym, że zwolnienie od obowiązku świadczenia pracy, jak wynika z samej jego nazwy, nie zwalnia pracownika od przestrzegania innych powinności wobec pracodawcy, choćby takich jak przestrzeganie reguł porządkowych w firmie czy dbałość o dobro pracodawcy.

Zawodna logika

Jak można ocenić permanentne niewykorzystywanie urlopów i konieczność ich udzielenia po zakończeniu przez działacza swojej misji związkowej, z oczywistym skutkiem dezorganizującym pracę? Formalna, żeby nie powiedzieć formalistyczna, wykładnia przepisu art. 1542 § 1 kodeksu pracy prowadzi do absurdalnego wniosku, że skoro urlop może przypadać tylko w dni, w których pracownik miał wykonywać pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem, związkowcowi całkowicie zwolnionemu od pracy, a więc nie posiadającemu rozkładu czasu pracy, urlopu udzielić nie można. Czyli nie przysługuje mu prawo do urlopu.

Wniosek taki jest oczywiście nieuprawniony, bowiem żaden z przepisów tego nie przewiduje. W efekcie wykładnia logiczno-językowa zaprowadzi nas na manowce, do oczywistej sprzeczności z przepisami o jednym z podstawowych praw pracowniczych, jakim jest prawo do wypoczynku urlopowego.

Porozumienie ze związkiem

Czy może być sensowne rozwiązanie tego problemu? Oczywiście, wystarczy tylko chcieć. Pracodawca nie ma instrumentu wymuszającego skorzystanie przez „urlopowanego" związkowca z urlopu wypoczynkowego. W tej sytuacji, o ile „zwolniony od świadczenia pracy" nie wykaże inicjatywy w tej sprawie, pozostaje zwrócić się do zarządu związkowego ze stosownym wnioskiem o uregulowanie tej kwestii np. w stosownym porozumieniu. ?

Zdaniem autora

Grzegorz Orłowski, radca prawny Orłowski Patulski Walczak

Jedynym sposobem na rozwiązanie opisanego problemu jest wprowadzenie długo oczekiwanej instytucji utraty prawa do urlopu w naturze w przypadku niewykorzystania go w określonym terminie. Perswazja, prośby, wszędzie tam, gdzie opacznie rozumie się zasady udzielania urlopów wypoczynkowych, tak jak w przytoczonym przypadku, bywa w naszej kulturze prawnej traktowana jako wyraz słabości.

Korzystanie przez działaczy związkowych z całkowitego zwolnienia od pracy na czas sprawowania funkcji członka zarządu zakładowej organizacji związkowej (art. 31 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych) bywa często nazywane „urlopem związkowym" lub „etatem związkowym", choć to ostatnie nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Działacz zwolniony od obowiązku świadczenia pracy nadal bowiem pozostaje na etacie u macierzystego pracodawcy.

Czytaj także: Na zwolnienie od pracy działacz związkowy musi mieć zgodę szefa

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe