Czy szef musi obniżyć etat na wniosek pracownicy uprawnionej do urlopu wychowawczego?

Pracodawca nie musi uwzględnić wniosku podwładnego, uprawnionego do urlopu wychowawczego, o obniżenie wymiaru czasu pracy poniżej 1/2 etatu.

Aktualizacja: 06.01.2017 07:55 Publikacja: 06.01.2017 07:03

Czy szef musi obniżyć etat na wniosek pracownicy uprawnionej do urlopu wychowawczego?

Foto: 123RF

- Moja pracownica jest uprawniona do urlopu wychowawczego, ale chce wrócić do pracy i jednocześnie zajmować się dzieckiem. Przy czym początkowo chce pracować na 1/3 etatu, potem na 1/2 i być może za jakiś czas na 3/4 etatu. Czy mam obowiązek zmniejszyć do tych wymiarów jej pracę i to kilka razy? Czy mogę ewentualnie w trakcie wypowiedzieć jej umowę? W jaki sposób postąpić z wnioskiem pracownicy? – pyta czytelnik.

Zgodnie z art. 1867 ust. 1 kodeksu pracy, pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego etatu w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić taki wniosek.

Maksymalne zmniejszenie

Zatem co do zasady szef nie może odmówić rodzicowi obniżenia wymiaru czasu pracy. Jednak taki obowiązek jest ograniczony do sytuacji, gdy etat ma ulec zmniejszeniu nie więcej niż do połowy pełnego wymiaru. Pracodawca nie musi więc uwzględnić wniosku o możliwość podjęcia pracy na 1/3 etatu. Brak takiego obowiązku nie oznacza jednak, że szef nie może wyrazić zgody na takie zmniejszenie np. w drodze porozumienia z podwładnym. Jest to więc kwestia umowna pozostawiona woli stron. Taki kierunek interpretacyjny zawarty został m.in. w komentarzu do art. 1867 ust. 1 k.p. (Kodeks pracy. Komentarz. pod red. dr hab. Krzysztofa Walczaka, Rok 2016, Wydanie 21).

O długości okresu, w jakim rodzic będzie pracował na część etatu, zasadniczo decyduje on samodzielnie. Przy czym nie może to trwać dłużej niż określone przepisami czasowe ramy, w jakich mógłby on korzystać z urlopu wychowawczego.

Zmiany są dopuszczalne

Wskazany przepis nie zabrania dokonywania wielokrotnych modyfikacji wysokości etatu. Podobne stanowisko wynika z komentarza do ww. przepisu (Kodeks pracy. Komentarz. pod red. dr hab. Arkadiusza Sobczyka, Rok 2015, Wydanie 2), gdzie zaakcentowano, że: „Komentowany przepis reguluje zagadnienie dopuszczalności składania kilku wniosków w okresie przysługiwania prawa do urlopu wychowawczego. W literaturze dominują wypowiedzi, że dopuszczalne jest wykorzystywanie tego prawa w częściach, jak również przerywanie urlopu wychowawczego pracą w obniżonym wymiarze. Poszczególne wnioski mogą przy tym wskazywać na różny wymiar czasu pracy."

Tym samym wydaje się, że dopuszczalne jest wielokrotne składanie wniosków, a w każdym z nich wskazywanie różnych (obniżonych) wymiarów czasu pracy. Jedynym ograniczeniem pozostaje to, aby wymiar etatu nie był niższy niż połowa wymiaru czasu pracy pracownika. Może zatem wystąpić sytuacja, w której np. początkowo będzie on pracował na 1/2, a potem na 3/4 etatu.

12 miesięcy ochrony

Możliwość rozwiązania umowy o pracę z rodzicem świadczącym pracę w oparciu o powyższe zasady, są ustawowo ograniczone. Jak bowiem wynika z art. 1868 § 1 k.p., pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego m.in. wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy, do dnia powrotu do nieobniżonego etatu, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. W § 2 przewidziano jednak, że wyjątkowo istnieje taka możliwość w razie:

- ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,

- gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Ponadto art. 1867 ust. 2 k.p. (znowelizowane brzmienie od 2 stycznia 2016 r.) zawiera tryb i procedurę składania wspomnianego wniosku. Przewiduje on, że wniosek składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Załącznikiem do niego są dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a k.p. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia podania.

Jeśli pracownik złoży taki wniosek wcześniej niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy, podlega ochronie przed zwolnieniem dopiero na 21 dni przed obniżeniem etatu.

Wiek dziecka ma znaczenie

Inna sytuacja wystąpi w przypadku zamiaru skorzystania przez rodzica z obniżonego etatu, ale bez stosowania kodeksowych uregulowań dotyczących urlopu wychowawczego, np. gdy wiek dziecka uniemożliwia skorzystanie z tego uprawnienia. Wówczas pracownikowi nie przysługuje prawo dokonania tzw. wypowiedzenia zmieniającego w zakresie obniżenia etatu (por. wyrok SN z 3 sierpnia 2012, I PK 80/11), ale może wystąpić – najlepiej na piśmie – z umotywowaną prośbą o obniżenie wymiaru czasu pracy. Pracodawca nie będzie jednak taką prośbą związany.

Autor jest radcą prawnym

- Moja pracownica jest uprawniona do urlopu wychowawczego, ale chce wrócić do pracy i jednocześnie zajmować się dzieckiem. Przy czym początkowo chce pracować na 1/3 etatu, potem na 1/2 i być może za jakiś czas na 3/4 etatu. Czy mam obowiązek zmniejszyć do tych wymiarów jej pracę i to kilka razy? Czy mogę ewentualnie w trakcie wypowiedzieć jej umowę? W jaki sposób postąpić z wnioskiem pracownicy? – pyta czytelnik.

Zgodnie z art. 1867 ust. 1 kodeksu pracy, pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego etatu w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić taki wniosek.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona