Spór o ostatniego świadka śmierci rtm. Pileckiego

Prezes Fundacji Łączka chce osądzenia byłego wiceszefa więzienia na Rakowieckiej. IPN: – To niemożliwe.

Aktualizacja: 05.06.2015 07:04 Publikacja: 04.06.2015 21:05

Rotmistrz Witold Pilecki

Rotmistrz Witold Pilecki

Foto: www.ipn.gov.pl

Na protokole wykonania wyroku śmierci rotmistrza Witolda Pileckiego z 25 maja 1948 r. widnieje podpis por. Ryszarda Mońki, wówczas zastępcy naczelnika więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Tadeusz M. Płużański, prezes Fundacji Łączka i autor książki „Lista oprawców" (opisał w niej losy funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji, którzy są winni śmierci wielu bohaterów podziemia niepodległościowego), uważa, że Mońko powinien zostać postawiony przed sądem za udział w tej zbrodni.

– Mońko to ostatni żyjący uczestnik egzekucji rotmistrza. Brał udział w tej zbrodni – mówi Płużański. Mońko jest dziś emerytowanym pracownikiem służby więziennej.

Płużański wielokrotnie apelował do IPN, by zajął się sprawą. Ostatnio zrobił to przy okazji uroczystości związanych z 67. rocznicą wykonania wyroku śmierci na rotmistrzu. Jego zdaniem niezbędna jest zmiana prawa, tak aby PRL został uznany za system zbrodniczy, a funkcjonariusze – ukarani.

W swojej książce Płużański przytoczył rozmowę z Mońką, w której opisał ostatnie chwile życia rotmistrza Pileckiego. „Wzięli go pod ręce. Czterech ludzi. On powiedział: Będę szedł sam. Założyli mu białą opaskę na oczy" – wspominał Mońko. Pamiętał też, że Pilecki został zabity w kotłowni więzienia jednym strzałem. Mońko twierdził, że w mokotowskim więzieniu przepracował półtora roku. Utrzymywał, że nic nie wiedział o znęcaniu się nad osadzonymi w tym więzieniu.

Wyrok śmierci wykonał Piotr Śmietański, funkcjonariusz Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego (były działacz KPP i członek Armii Ludowej o pseudonimie Mojżesz, zmarł w 1950 r.). Świadkami byli też kapelan ks. Wincenty M. Martusiewicz (zmarł w 1969 r.), prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej Stanisław Cypryszewski (zmarł w 1983 r.), lekarz Kazimierz Jezierski (zmarł w 1994 r.). Czy asysta przy egzekucji daje podstawy do oskarżenia? – Nie – nie ma wątpliwości prokurator Małgorzata Kuźniar-Plota z pionu śledczego IPN w Warszawie. To ona kilkanaście lat temu prowadziła śledztwo w sprawie mordu sądowego na rotmistrzu i siedmiu jego towarzyszach (w grupie tej był m.in. Tadeusz Płużański, ojciec prezesa Fundacji Łączka). Postawiła zarzut zbrodni komunistycznej prokuratorowi ppłk. Czesławowi Łapińskiemu (nie dożył wyroku, zmarł w 2004 r.).

Przesłuchała żyjących ubeków, w tym oficerów śledczych. Ustaliła też losy osób, które w latach 40. były zaangażowane w to śledztwo. – W charakterze świadka został też przesłuchany Mońko, ale nie wykonywał w sprawie Pileckiego żadnych czynności. Nie przesłuchiwał też. Tylko raz asystował przy wyroku śmierci. W mokotowskim więzieniu zajmował się sprawami politycznymi m.in. organizacją świetlicy dla więźniów czy organizowaniem dla nich kursów korespondencyjnych – opisuje Kuźniar-Plota.

Przyznaje ona, że ustawa o IPN daje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności funkcjonariuszy państwa komunistycznego, ale tylko tych, którzy popełnili przestępstwo. – Nie ma odpowiedzialności zbiorowej, tak jak to miało miejsce zaraz po wojnie, gdy dekret sierpniowy PKWN z 1944 r. wprowadzał odpowiedzialność karną dla każdego z kierownictwa NSDAP, członków SS, gestapo czy Służby Bezpieczeństwa (SD – red.). – Nie można karać posłańca za to, że przyniósł złą wiadomość – dodaje.

Na protokole wykonania wyroku śmierci rotmistrza Witolda Pileckiego z 25 maja 1948 r. widnieje podpis por. Ryszarda Mońki, wówczas zastępcy naczelnika więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.

Tadeusz M. Płużański, prezes Fundacji Łączka i autor książki „Lista oprawców" (opisał w niej losy funkcjonariuszy komunistycznego aparatu represji, którzy są winni śmierci wielu bohaterów podziemia niepodległościowego), uważa, że Mońko powinien zostać postawiony przed sądem za udział w tej zbrodni.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar
Historia
„Paszporty życia”. Dyplomatyczna szansa na przetrwanie Holokaustu
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Historia
Naruszony spokój faraonów. Jak plądrowano grobowce w Egipcie