50 wolontariuszy porządkowało w poprzedni weekend cmentarz żydowski na warszawskiej Woli. Akcję zaaranżowała Fundacja Dziedzictwa Kulturowego. Niedawno w czasie prac związanych z dokumentowaniem cmentarza żydowskiego udało się odnaleźć tabliczkę wskazującą na miejsce pochówku najstarszego rabina warszawskiego getta Icchaka Meira Kanała. Został on rozstrzelany w 1942 roku na Unschlagplatz. Na tabliczkę trafili Remigiusz Sosnowski, dyrektor żydowskiego cmentarza na Bródnie oraz Witold Wrzosiński, dyrektor cmentarza przy ul. Okopowej przy okazji przeprowadzania korekty bazy danych cmentarza przy ul. Okopowej, którą stworzyli w latach 2006-2010. Spisy cmentarne wykonuje Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich.
Z kolei na cmentarzu w Bolimowie odsłonięto głaz z tablicą, którą oznaczono miejsce spoczynku miejscowych Żydów. Prace zainicjował Zbigniew Skroński, a tablicę przekazał Narodowy Instytut Dziedzictwa w ramach programu oznakowania cmentarzy żydowskich. Oprócz napisu jest kod QR, który zeskanowany odsyła na stronę internetową o historii tego miejsca. Cmentarzem opiekuje się Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych Zróbmy To!, a wspiera gmina Bolimów. Dzięki temu odnaleziono ponad 50 macew lub ich fragmentów. Zaś Urząd Miasta w Radzyminie oznakował cmentarz, który w PRL przekształcony został w park.
Prace prowadzone były też na dwóch cmentarzach w Cieszynie. Koordynowali je Irena French i Sławomir Pastuszka, członek Rady Koalicji Opiekunów Cmentarzy Żydowskich. Po usunięciu chwastów udało się odsłonić wiele nagrobków, w tym kilka z secesyjną ornamentyką. Pastuszka jest społecznym opiekunem cmentarza żydowskiego w Pszczynie, dzięki niemu udało się oczyścić ponad 30 nagrobków.
Cmentarze żydowskie w Dukli porządkowali zaś druhowie Ochotniczej Straży Pożarnej. „Na tych cmentarzach, spoczywają zmarli strażacy wyznania mojżeszowego" – przypominali.
W marcu napisaliśmy w „Rzeczpospolitej" o inicjatywie Fundacji Dziedzictwa Kulturowego tworzenia sieci społecznych opiekunów cmentarzy żydowskich. Teraz liczy ona 34 podmioty, m.in. aktywistów lokalnych, samorządy, fundacje i stowarzyszenia. Na przykład Nowodworski Ośrodek Kultury z inicjatywy Antry Marks rozpoczął opiekę nad cmentarzem w Nowym Dworze, a stowarzyszenie Lokalni Patrioci działające na terenie powiatów jędrzejowskiego i włoszczowskiego porządkuje cmentarz żydowski w Małogoszczu.