Ekshumacje ofiar komunistów w Łodzi

IPN ustalił nazwiska 30 potajemnie pochowanych żołnierzy. Niebawem ruszą ekshumacje.

Aktualizacja: 01.04.2016 06:01 Publikacja: 31.03.2016 19:37

Ekipa szukająca miejsc pochówku Żołnierzy Wyklętych pracuje obecnie w Starym Grodkowie. Stamtąd prze

Ekipa szukająca miejsc pochówku Żołnierzy Wyklętych pracuje obecnie w Starym Grodkowie. Stamtąd przeniesie się m.in. do Łodzi na cmentarz przy ul. Smutnej. Fot. K. Szwagrzyk

Foto: IPN

Wojewoda łódzki wyraził zgodę na przeprowadzenie ekshumacji szczątków Stanisława Dolewskiego, które najpewniej znajdują się w jednej z kwater cmentarza katolickiego przy ul. Smutnej w Łodzi.

– Z prośbą o sprawdzenie miejsca pochówku zwróciła się do nas rodzina zmarłego – mówi „Rzeczpospolitej" dr Krzysztof G. Latocha z Biura Edukacji Publicznej łódzkiego oddziału IPN.

Stanisław Dolewski urodził się w 1910 r. w Baku. Skazano go za pomoc finansową, jakiej udzielał politykom PSL. Komuniści stracili go 3 kwietnia 1948 r.

– Został pochowany w bezimiennym grobie. Miejsce jego prawdopodobnego spoczynku wskazał rodzinie grabarz. Nie ma jednak pewności, czy faktycznie w tym miejscu jest pochowany. Będziemy ją mieli po ekshumacji i badaniach genetycznych – dodaje dr Latocha.

IPN wystąpił też do wojewody o ekshumację szczątków Michała Wojtczaka ps. Zbigniew, który działał w organizacji niepodległościowej Konspiracyjne Wojsko Polskie. Wojtczak walczył z komunistami w oddziale Kazimierza Szczepańskiego „Wichra". Został ujęty pod Łaskiem latem 1949 r. podczas akcji Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

W czasie pokazowego procesu w Wieluniu sąd skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano 22 maja 1950 r. w łódzkim więzieniu przy ul. Sterlinga.

Ekshumacja szczątków tego żołnierza będzie bardziej skomplikowana, bo nad miejscem jego spoczynku w latach 70. pochowano inną osobę. Jej szczątki będą musiały zostać przeniesione.

Prace ekshumacyjne przeprowadzi zespół prof. Krzysztofa Szwagrzyka, który zajmuje się poszukiwaniem miejsc tajnych pochówków żołnierzy podziemia niepodległościowego. Teraz profesor prowadzi prace na Opolszczyźnie na byłym lotnisku wojskowym w Starym Grodkowie. Znalazł tam szczątki kilkunastu żołnierzy z oddziału NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka". – Prace w Łodzi planujemy w drugim kwartale tego roku – mówi nam prof. Szwagrzyk.

Łącznie na cmentarzu przy ul. Smutnej IPN odkrył miejsca tajnych pochówków 30 ofiar terroru komunistycznego. – Nazwiska tych osób oraz lokalizację pochówków ustaliłem na podstawie księgi cmentarnej – opowiada dr Latocha. To głównie żołnierze NSZ, WiN, Konspiracyjnego Wojska Polskiego, na których wykonano wyroki śmierci na przełomie lat 40. i 50 XX wieku.

Jednak jak zaznacza Marzena Kumosińska, rzeczniczka łódzkiego IPN, w przeciwieństwie do pochówków dokonywanych na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim w kwaterze Ł, zwanej Łączką, w Łodzi ofiary represji chowano w różnych miejscach nekropolii, po obu stronach ulicy Smutnej. – W latach 70. w miejscach tych zaczęto grzebać innych zmarłych, w wielu przypadkach bliscy tych osób nie wiedzieli, że wcześniej dokonywano w tych miejscach tajnych pochówków – dodaje Kumosińska.

Z ustaleń Krzysztofa Latochy wynika, że przy Smutnej mogą być pochowani m.in. Marian Kozub, członek NSZ, Czesław Górecki „Rzędzian", Kazimierz Szczepański „Wicher", Ludwik Danielak „Szatan" – wszyscy z Konspiracyjnego Wojska Polskiego, a także Tadeusz Olszewski „Zagłoba" z Młodzieżowej Organizacji Armii Krajowej.

Po ekshumacji szczątki żołnierzy mają być pochowane w specjalnej kwaterze wojskowej cmentarza komunalnego Doły, który mieści się przy tej samej ulicy. Spoczną obok miejsca pochówku ofiar represji niemieckich, których szczątki wydobyto na terenie poligonu w Brusie.

Jak przypomina dr Latocha, w latach 1945–1956 w Łodzi wykonano 65 wyroków śmierci na uczestnikach konspiracji niepodległościowej.

Poszukiwania ofiar zbrodni komunistycznych prowadzone będą też w tym roku w innych miejscach kraju. Ekipa prof. Szwagrzyka będzie je kontynuowała w Warszawie na Łączce oraz na Cmentarzu Bródnowskim. Przeszuka też teren wokół byłej siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Sztumie i Cmentarza Garnizonowego w Gdańsku.

Profesor planuje również prace w Rzeszowie i okolicach. Naukowcy z IPN zamierzają przeszukać teren lasów w okolicach miejscowości Trzebuska (na północ od Rzeszowa). Latem i jesienią 1944 r. funkcjonował tam obóz NKWD, w którym więzieni byli głównie Polacy. Jak ustalił IPN, ich egzekucje odbywały się w oddalonej o ok. 3 km wsi Turza.

Historia
Śledczy bada zbrodnię wojenną Wehrmachtu w Łaskarzewie
Historia
Niemcy oddają depozyty więźniów zatrzymanych w czasie powstania warszawskiego
Historia
Kto mordował Żydów w miejscowości Tuczyn
Historia
Polacy odnawiają zabytki za granicą. Nie tylko w Ukrainie
Historia
Krzyż pański z wielkanocną datą