Doły śmierci na lotnisku

Henryk Flame ps. Bartek, oficer Narodowych Sił Zbrojnych, stworzył jeden z największych po wojnie antykomunistycznych oddziałów partyzanckich. Wsławił się rozbrajaniem posterunków Milicji Obywatelskiej, a przede wszystkim defiladą swojego oddziału, którą zorganizował w Wiśle.

Jego żołnierzy po podstępnej operacji wymordowali funkcjonariusze UB i sowieccy żołnierze. Od 1990 do 2013 r. prokuratura prowadziła śledztwo w sprawie zabójstwa co najmniej 167 partyzantów. Ich mogił IPN poszukiwał zaś od czterech lat. Sukces przyszedł dopiero teraz. Doły śmierci odkryto na terenie poniemieckiego lotniska w miejscowości Stary Grodków na Opolszczyźnie.

– W czterech dołach znajdują się szczątki co najmniej czterech osób. Jestem przekonany, że będą kolejne. Poszukiwania będziemy prowadzili do skutku – mówi „Rzeczpospolitej" prof. Krzysztof Szwagrzyk, pełnomocnik prezesa IPN do poszukiwania nieznanych miejsc pochówków ofiar terroru komunistycznego. Jego zdaniem jest to przełom w poszukiwaniach.

Prok. Dariusz Psiuk z pionu śledczego IPN w Katowicach zastrzega, że dopiero po ekspertyzie specjalisty medycyny sądowej będzie wiadomo, ilu osób szczątki znaleziono, a także jaka była przyczyna śmierci ofiar.

Prace poszukiwawcze w Starym Grodkowie prof. Szwagrzyk prowadził od niemal dwóch tygodni. Pomagają mu pracownicy Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu, żołnierze z 1. Pułku Saperów w Brzegu, a także miłośnicy historii.

Zdaniem historyków IPN jesienią 1946 r. w tym miejscu funkcjonariusze UB oraz sowieccy żołnierze zamordowali ok. 50 ludzi „Bartka". Gdy ci spali w niewielkim baraku, ubecy wrzucili do środka ładunki wybuchowe. Tych, którzy ocaleli, Sowieci zabili strzałami w potylicę.

– Znaleźliśmy ryngrafy, polskie przedwojenne orzełki, monety, fragmenty pasów. Wszystko wskazuje na to, że należały do żołnierzy „Bartka" – mówi prof. Szwagrzyk. Jest też dużo amunicji, a nawet broń.

Ludzkie szczątki znajdowały się tuż obok fragmentów odnalezionego przez naukowców baraku, w którym doszło do zbrodni. Ze wstępnej analizy szczątków wynika, że ciała ofiar zostały uszkodzone w wyniku wybuchu.

Stary Grodków to jedno z trzech miejsc na Opolszczyźnie – obok Baruta położonego na granicy Opolskiego i Śląskiego oraz okolic Łambinowic – w których IPN szuka członków oddziału Henryka Flamego.

Do jego oddziału, który po wojnie operował na Podbeskidziu (skupił m.in. akowców zagrożonych aresztowaniami i liczył 150–200 osób), latem 1946 r. przeniknęli agenci UB Henryk Wendrowski ps. Lawina i Marian Kuczyński ps. Korzeń. Podszywając się pod przełożonych „Bartka" z dowództwa NSZ w Gliwicach, nakłonili partyzantów do wyjazdu do Europy Zachodniej, by ratować się przed aresztowaniami ze strony UB.

Partyzanci ewakuowali się ciężarówkami we wrześniu 1946 r., w kilku grupach. Pierwszy nocleg mieli zaplanowany na Opolszczyźnie. Okazało się jednak, że wszystko odbywało się pod kontrolą Urzędu Bezpieczeństwa. Żołnierzy zabito we wspomnianych wcześniej trzech miejscach.