Dostępne świadectwa terroru

Instytut Pileckiego udostępnia dokumenty pochodzące z licznych archiwów, m.in. niemieckiego Bundesarchiv oraz Instytutu Hoovera.

Aktualizacja: 11.01.2021 20:06 Publikacja: 11.01.2021 19:04

Dostępne świadectwa terroru

Foto: Bundesarchiv

W archiwum cyfrowym Instytutu Pileckiego dostępnych jest teraz ponad milion stron dokumentów, 372 filmy, zdjęcia oraz ponad 9 tys. nagranych świadectw opisujących terror okupacji niemieckiej i sowieckiej. Liczba tych materiałów będzie wzrastała.

Dokumenty pozyskane zostały od archiwów publicznych, organizacji społecznych, a także osób prywatnych. Jako jedyna instytucja w Polsce i trzecia na świecie Instytut udostępnia zbiory Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Zbrodni Wojennych (UNWCC), które stanowią świadectwo m.in. niemieckiej polityki okupacyjnej w Polsce, w tym także zbrodni Holocaustu. Wśród nich są m.in. akty oskarżenia stworzone jeszcze przed zakończeniem wojny przez rząd na uchodźstwie wobec niemieckich zbrodniarzy wojennych.

Największe zasoby dotyczą materiałów z niemieckiego Bundesarchiv. Opisują one m.in. strukturę i działanie niemieckiego aparatu terroru w okupowanej Polsce. Obejmują akta procesowe z postępowań w sprawie zbrodni nazistowskich, prowadzonych po wojnie w Niemczech Zachodnich (są to zbiory centrali w Ludwigsburgu). Dostępne są też m.in. dokumenty, które dotyczą okupacji niemieckiej, w tym akta żandarmerii i gestapo, a także kartoteki członków NSDAP.

W grupie tej są materiały tzw. Ost-Dokumentation. Ten zbiór zawiera między innymi relacje Niemców mieszkających w okupowanej Polsce. Wśród nich znajdują się wspomnienia urzędników pracujących w administracji cywilnej zajętych terenów. Zostały one spisane zaraz po wojnie, zbiór ten obejmuje m.in. relacje z akcji wysiedlania ludności niemieckiej po II wojnie światowej z terenów położonych na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej. Kolejny zbiór obejmuje akta opisujące działalność różnych formacji policyjnych, od żandarmerii po gestapo i SD, od września 1939 aż po stłumienie powstania warszawskiego. W pozyskanych dokumentach są informacje na temat eksterminacji inteligencji. W zbiorze znajdują się dane dotyczące obsady i organizacji niemieckiego aparatu policyjnego na ziemiach okupowanych, sprawozdania grup operacyjnych, raporty o działalności polskiego podziemia i zwalczania go przez policję, masowych zabójstwach polskich zakładników. Naukowcy powinni też znaleźć oceny skuteczności polskiej policji granatowej oraz policji ukraińskiej. Część materiałów może dotyczyć działalności agentów gestapo na terenach okupowanych, a także kartoteki konfidentów.

Jak zaznaczają przedstawiciele Instytutu: „w zdecydowanej większości nie były one wcześniej wykorzystywane w badaniach nad niemieckim totalitaryzmem w Polsce".

Z archiwum Instytutu Hoovera pochodzą m.in. materiały dotyczące armii generała Władysława Andersa. W skład zbioru wchodzą też nagrania audiowizualne powstałe w ramach projektu „Świadkowie Epoki", realizowanego przez Instytut Pileckiego od 2018 roku. Zawierają one zarejestrowane relacje świadków historii – osób, które przeżyły II wojnę światową lub doświadczyły represji ze strony dyktatury komunistycznej w Polsce.

Dział projektów archiwalnych Instytutu ciągle przeszukuje zasoby archiwów. Przeprowadził już kwerendy m.in. w Argentynie, Kazachstanie, Meksyku, Serbii, USA, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, na Węgrzech i Ukrainie.

W archiwum cyfrowym Instytutu Pileckiego dostępnych jest teraz ponad milion stron dokumentów, 372 filmy, zdjęcia oraz ponad 9 tys. nagranych świadectw opisujących terror okupacji niemieckiej i sowieckiej. Liczba tych materiałów będzie wzrastała.

Dokumenty pozyskane zostały od archiwów publicznych, organizacji społecznych, a także osób prywatnych. Jako jedyna instytucja w Polsce i trzecia na świecie Instytut udostępnia zbiory Komisji Narodów Zjednoczonych ds. Zbrodni Wojennych (UNWCC), które stanowią świadectwo m.in. niemieckiej polityki okupacyjnej w Polsce, w tym także zbrodni Holocaustu. Wśród nich są m.in. akty oskarżenia stworzone jeszcze przed zakończeniem wojny przez rząd na uchodźstwie wobec niemieckich zbrodniarzy wojennych.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Historia
Pomogliśmy im odejść z honorem. Powstanie w getcie warszawskim
Historia
Jan Karski: nietypowy polski bohater
Historia
Yasukuni: świątynia sprawców i ofiar
Historia
„Paszporty życia”. Dyplomatyczna szansa na przetrwanie Holokaustu
Historia
Naruszony spokój faraonów. Jak plądrowano grobowce w Egipcie