22 listopada 2017 roku prezydent podpisał ustawę z 27 października 2017 roku o zmianie ustawy z 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (dalej: ustawa zaopatrzeniowa) oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja wprowadza zasadnicze zmiany w obecnie funkcjonującym modelu ustalania i zatwierdzania taryf za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków. Do najważniejszych z nich należy centralizacja procesu ustalania taryf „wodno-ściekowych".
Ustalanie taryf
Aktualnie, zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej przygotowywanie projektów taryf należy do kompetencji przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, które po wstępnej kontroli przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta przedkłada go właściwej radzie gminy do zatwierdzenia. Zgodnie z art. 24 ust. 1 oraz 5 ustawy zaopatrzeniowej rada gminy zatwierdza taryfy albo odmawia ich zatwierdzenia, w terminie 45 dni od dnia przedstawienia przez przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne wniosku o zatwierdzenie taryfy. W powyższym zakresie, formą prawną działania rady gminy jest uchwała, która na podstawie art. 85, 90 oraz 91 ustawy o samorządzie gminnym, w zakresie jej legalności podlega nadzorowi ze strony wojewody. Zgodnie z art. 101 ustawy o samorządzie gminnym, po spełnieniu określonych w tym przepisie przesłanek, kwestionowana uchwała podlega ponadto zaskarżeniu do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Nowelizacja wprowadza – nowe, nieznane dotychczas w prawie polskim-istotne elementy do przedstawionego w skrócie powyżej procesu ustalania i zatwierdzania taryf. Przede wszystkim, ustawa nowelizująca statuuje organ regulacyjny, który zgodnie z nowymi art. 24b–24j ustawy zaopatrzeniowej przejmie całość dotychczasowych kompetencji rady gminy w zakresie zatwierdzania projektów taryf przedkładanych przez przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjne. Zgodnie z nowym art. 27a ustawy zaopatrzeniowej, w powyższym zakresie funkcję organu regulacyjnego będzie sprawował dyrektor regionalnego zarządu Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie.
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2018 roku nowym art. 239 ustawy z 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, będzie państwową osobą prawną, która zasadniczo przejmie dotychczasowe zadania Krajowego i Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej (te, dotychczas samodzielne jednostki budżetowe po 1 stycznia 2018 roku stanowić będą jednostki organizacyjne Wód Polskich) oraz będzie realizować również inne zadania określone w Prawie wodnym, w tym wykonywać prawa właścicielskie Skarbu Państwa w stosunku do śródlądowych wód płynących oraz wód podziemnych, z wyłączeniem śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym. Zakres uprawnień i kompetencji przyznanych Wodom Polskim pozwala na stwierdzenie, że w zakresie gospodarowania wodami w Polsce działalność tej nowo utworzonej państwowej osoby prawnej będzie miała omnipotentny wymiar, ograniczony nadzorem ministra właściwego ds. gospodarki wodnej, który w przedmiotowym zakresie pozostanie naczelnym organem administracji rządowej.
Zatwierdzenie albo odmowa zatwierdzenia projektów taryf (które zgodnie z proponowanymi zmianami będą obowiązywać nie przez rok, a przez trzy lata) będzie następować w formie decyzji administracyjnej organu regulacyjnego. W przypadku decyzji odmownej organ regulacyjny zobowiąże jednocześnie przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne do przedłożenia w określonym w decyzji terminie poprawionego projektu taryfy, zgodnie ze wskazaniami organu. W powyższym zakresie zmieni się również termin na złożenie przez przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne wniosku o zatwierdzenie taryf. Zgodnie z nowym art. 24b ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne będzie zobowiązane do przekazania organowi regulacyjnemu wniosku o zatwierdzenie taryfy w terminie 120 dni przed dniem upływu okresu obowiązywania dotychczasowej taryfy.