Na celowniku UOKiK szpitale, zakłady karne i branża spożywcza

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał oficjalny komunikat dotyczący wszczęcia postępowań antymonopolowych przeciwko przedsiębiorcom, których podejrzewa o zawarcie zmowy przetargowej (komunikat z 14 listopada 2018 r.). Postępowania prowadzone przez UOKiK dotyczą ośmiu przedsiębiorców, którzy startowali w przetargach na dostawę owoców oraz warzyw i ich przetworów do instytucji publicznych, m.in. szpitali i więzień. Zdaniem prezesa UOKiK na skutek działań przedsiębiorców szpitale oraz zakłady karne mogły przepłacać za dostawę produktów spożywczych.

Mechanizm rozstawiania i wycofywania ofert

W przeważającej liczbie spraw rozpatrywanych dotychczas przez prezesa UOKiK zaobserwować można mechanizm rozstawiania i wycofywania ofert w przetargach. Polega on na tym, iż przedsiębiorca zajmujący pierwsze miejsce w przetargu, w pewnym momencie rezygnuje z podpisania umowy lub też nie uzupełnia braków formalnych złożonej oferty, co w efekcie prowadzi do wyboru przez zamawiającego oferty kolejnego przedsiębiorcy, która jest droższa.

Na podstawie przepisów ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej ustawa antymonopolowa) zmowa przetargowa zdefiniowana jest jako „porozumienie polegające na uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny" (art. 6 ust. 1 pkt. 7).

Zamawiający przepłacał

Nielegalną praktykę stosowało według urzędu 8 przedsiębiorców, którzy przystępowali do przetargów na dostawę owoców, warzyw i ich przetworów do placówek publicznych, w tym w szczególności do szpitali i zakładów karnych. Prezes UOKiK wszczął przeciwko podejrzanym przedsiębiorcom trzy odrębne postępowania antymonopolowe. Z wyników wstępnej analizy urzędu wynika, że na skutek nielegalnych praktyk przedsiębiorców szpitale oraz zakłady karne mogły przepłacać za dostawę produktów spożywczych.

Za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję przedsiębiorcom grozi kara pieniężna do 10 proc. obrotu z roku poprzedzającego rok wydania decyzji administracyjnej przez prezesa UOKiK.

Odpowiedzialność przedsiębiorców

Szczególne traktowanie problematyki przestępstw popełnianych przez przedsiębiorców w przetargach związane jest pośrednio także z projektem ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Projekt opublikowany przez Rządowe Centrum Legislacji (ostatnia wersja projektu - z 14 września 2018 r.) jest pewnego rodzaju rewolucją prawną w porównaniu do dotychczas obowiązującej ustawy. Fundamentalnym celem ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych jest zapewnienie skutecznego mechanizmu pociągania do odpowiedzialności osób prawnych za przestępstwa popełnione przez osoby fizyczne, z których to przestępstw osiągnięto korzyści majątkowe. W przypadku pociągnięcia do odpowiedzialności podmiotu zbiorowego (np. spółki) podmiot taki może utracić prawo ubiegania się o zamówienia publiczne. Ustawa nie będzie wymagać zindywidualizowania osoby sprawcy i skazania takiej osoby.

Podstawowa zmiana wobec dotychczas obowiązującej regulacji, dotyczy przede wszystkim odejścia od uzależnienia odpowiedzialności podmiotu zbiorowego od uprzedniego prawomocnego skazania osoby fizycznej za przestępstwo

Zgodnie z projektem, stwierdzając odpowiedzialność podmiotu zbiorowego, sąd może orzec m.in.:

- karę pieniężną (w wysokości od trzydziestu tysięcy złotych do trzydziestu milionów złotych),

- rozwiązanie albo likwidację podmiotu zbiorowego (kiedy podmiot służył w całości lub w znacznej części popełnieniu czynu zabronionego karą pozbawienia wolności nie niższą niż 5 lat). ?

Aleksandra Berger prawnik w Kancelarii Prawnej Schampera, Dubic, Zając i Wspólnicy Sp. k.

Przedsiębiorcy powinni mieć świadomość, że będą mogli zostać pociągnięci do odpowiedzialności na nowych zasadach za czyny popełnione przed wejściem w życie ustawy, bowiem będzie ona w określonym zakresie działać z mocą wsteczną.