Regułą w małżeństwie jest ustawowy ustrój wspólności majątkowej, który powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa, obejmujący przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków. Do majątku wspólnego małżonków należą wszystkie składniki majątkowe, za wyjątkiem wskazanych w art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który to przepis określa majątek osobisty każdego z małżonków. Małżonkowie na skutek zgodnych oświadczeń, mogą poprzez umowę w formie aktu notarialnego wprowadzić umowny ustrój wspólności majątkowej, tj. wspólność może zostać rozszerzona lub ograniczona albo może zostać wprowadzony ustrój rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkową małżonkowie mogą wprowadzić również poprzez zawarcie umowy o rozdzielności majątkowej przed zawarciem związku małżeńskiego, tzw. intercyza.
Uprawnienia wierzyciela
Zgodnie z art. 52 § 1a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków".
Przepis art. 52 § 1a k.r.o odnosi się do wierzytelności (bez względu na sposób jej powstania), za którą małżonek-dłużnik odpowiada majątkiem osobistym oraz przedmiotami wymienionymi w art. 41 § 2 i 3 k.r.o. Wierzyciel nie może występować z żądaniem ustanowienia rozdzielności majątkowej, gdy małżonkowie są współdłużnikami oraz, gdy chodzi o wierzytelność, która może zostać zaspokojona z majątku wspólnego.
Wierzyciel żądający ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej w drodze powództwa musi spełnić kilka warunków, aby skutecznie wystąpić z takim roszczeniem przeciwko dłużnikowi.
W pierwszej kolejności wierzyciel musi uzyskać tytuł wykonawczy, tj. zgodnie z treścią przepisów kodeksu cywilnego, tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 776 kodeksu postępowania cywilnego). Rodzaje tytułów egzekucyjnych określa art. 777 k.p.c., najczęściej jest to prawomocne orzeczenie sądu bądź akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji w sposób dobrowolny. Wierzyciel musi uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko jednemu z małżonków, który z chwilą wydania tytułu wykonawczego staje się dłużnikiem wierzyciela, co upoważnia wierzyciela do prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko dłużnikowi. Uprawnienie wierzyciela do żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej dotyczy tytułów wykonawczych wydanych w postępowaniu cywilnym, jak i w postępowaniu administracyjnym.
