Skąd wziąć pieniądze na założenie firmy własnej

Osoby, które myślą o rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej, ale brakuje im środków na wynajęcie lub remont odpowiednich pomieszczeń bądź zakup pierwszych niezbędnych urządzeń i materiałów, mogą liczyć na wsparcie. Wzorem lat 2007–2013 część programów, aktywizujących takie osoby i pozwalających realizować ich plany, będzie finansowana ze środków funduszy europejskiej, a mówiąc dokładniej, z pieniędzy, jakie Polska ma otrzymać z Europejskiego Funduszu Społecznego. Oprócz tego źródła przedsiębiorcze osoby będą mogły sięgnąć do programów finansowanych z budżetu państwa. Tutaj w grę mogą wchodzić np. nisko oprocentowane pożyczki.

Zebrane doświadczenia

W latach 2007–2013 przy unijnym finansowaniu realizowany był program „Kapitał ludzki" (w rzeczywistości będzie realizowany do końca 2015 r. zgodnie z unijną zasadą n+2). Osobom, które szukały już pieniędzy na uruchomienie własnej firmy w tym okresie, nieobce mogło być tzw. działanie o numerze 6.2. Przewidywało ono bezzwrotne dotacje właśnie dla takich ludzi. Jego mechanizm opierał się na tym, że najpierw, w ramach ogłaszanego konkursu, odpowiednie instytucje na szczeblu wojewódzkim (zwykle były to wojewódzkie urzędy pracy albo urzędy marszałkowskie) szukały pośredników: firm, instytucji szkoleniowych, ośrodków pomocy i/lub doradztwa itp., których zadaniem było poszukiwać kandydatów na przedsiębiorców. To te instytucje otrzymywały pieniądze na szkolenie kandydatów na właścicieli własnych firm, udzielały im porad i wreszcie mogły przyznawać bezzwrotne dotacje (zwykle w granicach 40 tys. zł) na założenie nowej działalności. W okresie kolejnych sześciu, a czasem nawet dwunastu miesięcy mogły także udzielać tzw. wsparcia pomostowego. W praktyce oznaczało to dalszą pomoc doradczą oraz finansową.

Powtórka z historii

Ten model został przeniesiony na obecną tzw. perspektywę finansową (okres 2014–2020), gdzie w ramach regionalnych programów operacyjnych połączono finansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. I chociaż władze samorządowe szczebla regionalnego miały generalnie dowolność w kształtowaniu swoich programów, to wszędzie przewidziano wsparcie dla takich przedsięwzięć. Tyle że teraz nie muszą się one kryć w tej samej części programu (tak jak było w „Kapitale ludzkim", gdzie we wszystkich regionach obowiązywało wspomniane działanie 6.2). Zatem mimo różnorodności nazewnictwa (działania mają swoje nazwy) i numeracji właściwie w każdym regionie osoby poszukujące środków na rozpoczęcie własnej działalności będą mogły coś znaleźć.

Jak zostało zauważone, model będzie podobny. Oznacza to, że kandydaci na przedsiębiorców powinni poczekać na wybór instytucji, których zadaniem będzie przygotować kompleksowe programy wsparcia. To jest takie, które będą przewidywać elementy szkoleniowe, doradcze (doradztwa indywidualnego i grupowego), psychologiczne i wreszcie finansowe. Oczywiście pojawiają się także różnice. I czasem mogą one stanowić barierę dla niektórych osób. Jakie to mogą być przeszkody?

Przede wszystkim chodzi o tzw. grupę docelową. Po tym hasłem kryją się kryteria, które decydują o tym, kogo będą miały prawo rekrutować wybrane instytucje i komu przyznawać pomoc. W szczególności chodzi tutaj o osoby powyżej 30. roku życia, bezrobotne, w tym długotrwale bezrobotne, a także osoby w wieku 50+, niepełnosprawne oraz kobiety – te grupy generalnie mogą liczyć na preferencyjne traktowanie w takich projektach.

Przykłady z życia

Na wybór takich instytucji mogą przykładowo czekać mieszkańcy województw podkarpackiego, łódzkiego czy wielkopolskiego. W tych regionach wojewódzkie urzędy pracy oraz urzędy marszałkowskie prowadzą właśnie stosowne konkursy. W tym pierwszym wiąże się on z realizacją tzw. działania 7.3 „Wsparcie rozwoju przedsiębiorczości", w drugim działania 8.3.1 „Wsparcie przedsiębiorczości". W Wielkopolsce jest to odpowiednio działanie 6.3.1 „Samozatrudnienie i przedsiębiorczość". Rozstrzygnięcie pierwszego zaplanowano na sierpień przyszłego roku, łódzkiego na marzec 2016 r., a wielkopolskiego konkursu na drugi kwartał przyszłego roku.

Wiedza i edukacja

W latach 2014–2020 realizowany będzie także program ogólnokrajowy „Wiedza, edukacja, rozwój". A tutaj na wsparcie, w kontekście pozyskiwania środków na założenie własnej firmy, będą mogły liczyć osoby młode. W szczególności chodzi o młodych ludzi, którzy nie mają pracy (niekoniecznie muszą być zarejestrowani jako bezrobotni), nie podnoszą swoich kwalifikacji, pozostają bierni zawodowo. Pomoc dla nich przewidziano w tzw. działaniu 1.2 „Wsparcie osób młodych pozostających bez pracy na regionalnym rynku pracy". Podobnie jak w wyżej opisanym mechanizmie, także tutaj najpierw wybierane będą lokalne lub regionalne instytucje, których zadaniem będzie opracowanie, a następnie przeprowadzenie programów aktywizujących. Ich elementem może być przyznawanie bezzwrotnych dotacji na otwarcie działalności gospodarczej. A będą to mogły robić np.:

– publiczne służby zatrudnienia (powiatowe urzędy pracy),

– Ochotnicze Hufce Pracy,

– agencje zatrudnienia,

– instytucje szkoleniowe,

– instytucje dialogu społecznego,

– instytucje partnerstwa lokalnego.

To do nich będą mogły zgłaszać się młode osoby poszukujące wsparcia. Przykładowo w tej chwili wybór takich instytucji odbywa się lub wkrótce się rozpocznie w województwach: wielkopolskim, pomorskim oraz opolskim.

Środki zwrotne

Kto nie będzie chciał lub nie będzie mógł z uwagi na powyższe kryteria skorzystać z bezzwrotnego wsparcia (dotacji), ma szansę pozyskać preferencyjne finansowanie. Państwo, poprzez swoje instytucje (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Bank Gospodarstwa Krajowego), realizuje programy oparte na preferencyjnych pożyczkach. Przykładowo PARP dysponuje w tej chwili specjalnym budżetem dla przedsiębiorczych pań. Kobiety, które chciałyby założyć własną firmę (a także rozwijać obecnie prowadzoną), mają prawo pozyskać od 20 tys. zł (minimalna dopuszczalna wartość pożyczki) do 40 tys. zł pożyczki oprocentowanej na 2 proc. w skali roku. Środki te można wykorzystać m.in. na:

– zakup lub pokrycie kosztów wytworzenia środków trwałych, tj. np. maszyn, urządzeń, aparatury, narzędzi (z wyłączeniem zakupu nieruchomości),

– zakup usług, z wyłączeniem usług doradczych,

– pozyskanie wartości niematerialnych i prawnych (oprogramowania, licencji, patentów, technologii, itp.),

– adaptację obiektów biurowych, produkcyjnych, usługowych lub handlowych,

– nabycie materiałów i wyposażenia.

Pożyczka może być przyznana na okres pięciu lat. Niestety i w tym programie, z uwagi na jego pilotażowy charakter, istnieje ograniczenie. Polega ono na tym, że firmę można rozwijać tylko na obszarach konkretnie wskazanych powiatów w ośmiu wybranych województwach (warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim, zachodniopomorskim, świętokrzyskim, podkarpackim, dolnośląskim, pomorskim, mazowieckim). Przykładowo w województwie warmińsko-mazurskim do wybranych powiatów należą: iławski, nowomiejski, gołdapski, działdowski, nidzicki i elbląski. Pełną listę „uprawnionych" obszarów można znaleźć na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (www.parp.gov.pl).

Wsparcie w starcie

A co, jeżeli własną firmę chce założyć mężczyzna? Z wyżej opisanego programu nie skorzysta. Jednak nie znaczy to, że nie ma innych źródeł preferencyjnego finansowania. Takim jest program „Wsparcie w starcie" realizowany poprzez Bank Gospodarstwa Krajowego. Jest on skierowany do studentów ostatniego roku (studia inżynierskie, licencjackie, magisterskie), absolwentów szkół lub uczelni wyższych w okresie do czterech lat od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania tytułu zawodowego i wreszcie do wszystkich osób zarejestrowanych jako bezrobotni. Jakie są najważniejsze parametry tej pożyczki? Wygląda to w następujący sposób:

– aktualna maksymalna wartość pożyczki – to trochę ponad 77 tys. zł,

– oprocentowanie – 0,44 proc. w skali roku (wysokość oprocentowania to 1/4 stopy redyskonta weksli Narodowego Banku Polskiego. Oprocentowanie ustalone na etapie zawierania umowy pożyczki jest stałe w całym okresie finansowania),

– okres spłaty – do siedmiu lat,

– karencja w spłacie kapitału – do jednego roku,

– zabezpieczenie spłaty – weksel własny lub poręczenie osoby fizycznej (dopuszczalne jest ustanowienie innych zabezpieczeń).

Ze względu na preferencyjny charakter pożyczek, zarówno w programie „Wsparcie w starcie", jak i poprzez „Fundusz pożyczkowy dla kobiet", udzielane wsparcie stanowi tzw. pomoc de minimis. Podobnie jest przy bezzwrotnych dotacjach przyznawanych ze środków unijnych.

Dla rozwijających własne przedsiębiorstwa

Oprócz unijnych i budżetowych środków dla rozpoczynających przygodę z biznesem ich przeważającą część zarezerwowano dla już istniejących firm, które myślą o dalszym rozwoju. Tutaj możliwości naprawdę jest dużo. Przykładowo, tylko w ogólnokrajowym programie „Inteligentny rozwój" obecnie lub wkrótce będzie się dało pozyskać środki dzięki już ogłoszonym bądź planowanym konkursom. I tak:

– 18 grudnia zostanie ogłoszony konkurs w programie sektorowym Innochem. Nabór wniosków będzie prowadzony w 2016 r. Alokacja na konkurs będzie wynosić 120 mln zł. Nabór wniosków o dofinansowanie prowadzony będzie przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju;

– 31 lipca ogłoszono konkurs w tzw. działaniu 2.3.2, w którym MSP ubiegają się o bony na innowacje. Wnioski przyjmowane są od 31 sierpnia do 30 grudnia. Na firmy czeka 46,1 mln zł. Konkurs prowadzony jest przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości;

– 21 września ogłoszono konkurs w działaniu 2.3.4, w którym firmy mogą się starać o wsparcie projektów związanych z ochroną własności przemysłowej. Nabór wniosków trwa od 22 października do 31 marca 2016 r. Do rozdysponowania jest 50 mln zł. Konkurs organizowany jest przez PARP;