Zakładając firmę jednoosobową, czyli działalność gospodarczą w formie indywidualnej, początkujący przedsiębiorca musi dopełnić formalności związanych z rejestracją firmy, sprawami podatkowymi czy organizacyjnymi. Ma także obowiązki wobec ZUS, gdyż podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Nie ubywa ich, gdy początkujący biznesmen zawiesza lub wznawia działalność.
Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Polski prowadzą pozarolniczą działalność oraz z nimi współpracują. Natomiast ubezpieczenie wypadkowe jest obligatoryjne dla podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jedynie ubezpieczeniu chorobowemu osoby te podlegają dobrowolnie na swój wniosek w myśl art. 11 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 121 ze zm., dalej ustawa o sus).
ZASADA 1. Ważniejsze działanie niż wpis
Dniem, w którym u przedsiębiorcy powstaje obowiązek ubezpieczeń społecznych, jest ten, w którym faktycznie rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej. Ważne jest właśnie „faktyczne" wykonywanie działalności, a nie data wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej czy inne okoliczności >patrz ramka z orzecznictwem.
W piśmie z 27 stycznia 2005 r. (FUu 400-321/04) ZUS stwierdził, że decydujące znaczenie dla istnienia obowiązku ubezpieczeń ma faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej, a nie tylko posiadanie uprawnień do jej prowadzenia. W praktyce bowiem okres faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej może się nie pokrywać z okresem wyznaczonym datą wskazaną we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej jako data rozpoczęcia wykonywania działalności oraz datą wykreślenia wpisu z tej ewidencji. Zdarza się, że działalność nie jest w ogóle podejmowana mimo uzyskania wpisu do ewidencji bądź rozpoczyna się ją ze znacznym opóźnieniem, np. z powodu zdarzeń losowych.
W innym stanowisku ZUS wskazał, że osoba, która figuruje w ewidencji działalności gospodarczej, lecz faktycznie nie rozpoczęła jej wykonywania, nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Wreszcie w piśmie z 1 marca 2013 r. (DI/100000/451/1434/ 2013) ZUS wskazał m.in., że momentem powstania obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym i opłacania na nie składek jest faktyczne podjęcie działalności gospodarczej, a nie data samego wpisu działalności gospodarczej do odpowiedniego organu ewidencyjnego czy data nadania numeru NIP.
