Jeżeli akcje własne nie zostaną zbyte w ww. terminach, na zarządzie spółki akcyjnej ciąży obowiązek ich niezwłocznego umorzenia w drodze obniżenia kapitału zakładowego, bez zwoływania walnego zgromadzenia (art. 363 § 3 i 4 k.s.h.). Spółka nie wykonuje praw udziałowych z własnych akcji, z wyjątkiem uprawnień do ich zbycia.
Przez kapitał zapasowy
W przypadku zbycia przez spółkę kapitałową własnych udziałów (akcji), dodatnią różnicę między ceną sprzedaży, pomniejszoną o koszty sprzedaży, a ich ceną nabycia, należy odnieść na kapitał zapasowy. Ujemną różnicę należy natomiast ująć jako zmniejszenie kapitału zapasowego, a pozostałą część ujemnej różnicy, przewyższającą kapitał zapasowy – wykazać jako stratę z lat ubiegłych i opisać w informacji dodatkowej w sprawozdaniu finansowym za rok, w którym nastąpiła sprzedaż (art. 36a ust. 1 i 3 ustawy o rachunkowości).
Z wpisem w księdze udziałów i rejestrze
Sprzedaż udziałów własnych przez spółkę z o.o. na rzecz dotychczasowych lub nowych wspólników (osób trzecich) obwarowane jest koniecznością dokonania przez zarząd stosownej wzmianki o tym fakcie w księdze udziałów, do której – zgodnie z art. 188 § 1 k.s.h. – należy wpisywać wszelkie zmiany dotyczące wspólników i przysługujących im udziałów. Po każdym wpisaniu do księgi udziałów zmiany, na zarządzie spółki ciąży obowiązek złożenia sądowi rejestrowemu podpisanej przez wszystkich członków zarządu nowej listy wspólników, z wymienieniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich. Jeżeli zmiana wspólników następuje na podstawie umowy zawartej przy wykorzystaniu wzorca umowy, udostępnionego w systemie teleinformatycznym lub jest skutkiem uchwały podjętej przy wykorzystaniu wzorca uchwały, udostępnionego w systemie teleinformatycznym, wówczas lista wspólników powinna zostać również sporządzona w takim samym trybie (przy użyciu wzorca, udostępnionego w systemie teleinformatycznym) i opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym (względnie podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP). W razie zmiany – wskutek zbycia przez spółkę udziałów własnych – grona wspólników posiadających samodzielnie lub łącznie z innymi co najmniej 10 proc. kapitału zakładowego oraz ilości posiadanych przez tych wspólników udziałów i łącznej ich wysokości (art. 38 pkt 8 lit. c ustawy o KRS), zaistnieje obowiązek dokonania stosownego wpisu (o zmianach) w rejestrze przedsiębiorców KRS. W przypadku natomiast sprzedaży akcji własnych przez spółkę akcyjną, do rejestru przedsiębiorców KRS nie składa się listy akcjonariuszy (jak to ma miejsce w spółce z o.o.), ani nie ujawnia się informacji o akcjonariuszach. Wyjątkiem jest – zgodnie z art. 38 pkt 8 lit. h ustawy o KRS – sytuacja, gdy spółka akcyjna ma tylko jednego akcjonariusza. Wówczas należy zamieścić w rejestrze dane tego akcjonariusza, wraz ze wzmianką, iż jest on jedynym akcjonariuszem spółki.
W rachunku podatkowym
Na transakcjach sprzedaży udziałów (akcji) własnych spółka kapitałowa powinna rozpoznać przychód na podstawie art. 12 ust. 3 i 3a ustawy o CIT, a koszty jego uzyskania (obejmujące wydatki na nabycie własnych udziałów/akcji, sprzedanych następnie własnym pracownikom, pracownikom spółek z grupy kapitałowej, dotychczasowym wspólnikom/akcjonariuszom lub osobom trzecim) na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Za przychody z zysków kapitałowych uważa się należne przychody ze zbycia udziału (akcji), choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane. Za datę powstania ww. przychodu uważa się dzień zbycia prawa majątkowego inkorporowanego w udziałach (akcjach). Kosztem podatkowym są wydatki na objęcie lub nabycie udziałów (akcji) w dacie odpłatnego ich zbycia.
