Co one oznaczają? Postrzega się je jako podstawę możliwości zmiany niekorzystnej dla strony regulacji i odwołania się do ogólnych zasad sprawiedliwości czy godności człowieka. Na czym dokładnie polegają skutki prawne słynnej „piątki" kodeksu cywilnego?
I tak w artykule 5 kodeksu cywilnego wskazano, że nie można czynić ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Nie oznacza to oczywiście, że każdy może się powoływać na szczególne rozumienie sprawiedliwości. Już w orzecznictwie wskazano, że art. 5 kodeksu cywilnego ma charakter wyjątkowy i może być zastosowany tylko po wykazaniu wyjątkowych okoliczności. Na przykład przy ocenie konsekwencji związanych z wyrządzeniem przez podmiot gospodarczy szkody należy brać pod uwagę konkretne, istniejące w danej sprawie okoliczności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 30 października 2014 r., I ACa 599/14).
Aby omawiana regulacja mogła być stosowana w konkretnych sytuacjach, wystąpić muszą łącznie trzy przesłanki:
- musi istnieć prawo, które zostaje nadużyte,