Pojęcie alternatywnej spółki inwestycyjnej pojawiło się w naszym systemie prawnym 4 czerwca 2016 roku, wraz z wejściem w życie nowelizacji ustawy o funduszach inwestycyjnych, której celem była implementacja unijnej dyrektywy w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i dyrektywy UCITS V. W skrócie, ASI to szczególny rodzaj alternatywnego funduszu inwestycyjnego (AFI), który zbiera aktywa od wielu inwestorów w szczególnym celu, jakim jest ich lokowanie w interesie inwestorów, zgodnie z przyjętą polityką inwestycyjną. Tak określa ASI ustawa.
Jedną ze sfer, w których problematyka ASI powoduje największe poruszenie, jest rynek funduszy typu venture capital/private equity. Przy czym, warto wspomnieć, że ASI dotyczy także innych rodzajów działalności, a ramy definicyjne tego pojęcia są nieostre. Także praktyka w zakresie rozumienia tych przepisów, a w szczególności praktyka KNF, będzie się dopiero kształtować.
Problemem powszechnie dyskutowanym obecnie na rynku funduszy VC/PE jest wpływ regulacji dotyczącej ASI na możliwość pozyskiwania dotacji ze środków, którymi zarządza Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Chodzi o realizowany od kilku lat program BRidge Alfa, w ramach którego NCBiR przyznaje dotacje na rzecz podmiotów, które lokują swoje aktywa w projekty badawczo-rozwojowe we wczesnym stadium rozwoju, w szczególności te rozwijane na uczelniach wyższych. Trwającą dyskusję dodatkowo ożywia fakt, że w tym roku w ramach programu BRidge Alfa do rozdysponowania pozostaje rekordowa kwota, wynosząca aż miliard złotych. Jednocześnie, temperaturę dyskusji podnosiło to, że okres naboru ofert konkursowych miał zakończyć się już 25 września 2017 r. Pojawiła się jednak istotna wątpliwość, czy znajdzie się ktoś, kto będzie mógł po nie sięgnąć w ramach tegorocznego rozdania.
Wymogi wobec zarządzającego
Istotą nowej regulacji jest uregulowanie i poddanie nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego działalności, która dotąd nie była nim objęta i odbywała się w oparciu o ogólną zasadę swobody gospodarczej. Ukrócenie tej swobody stanowi pochodną wymogów stawianych przez prawodawcę unijnego. Rozpoczęcie działalności zarezerwowanej dla ASI wymaga obecnie spełnienia szeregu wymogów prawnych, wynikających z ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, a także regulacji obowiązujących na poziomie Unii Europejskiej – zwłaszcza rozporządzenia delegowanego, wydanego przez Komisję Europejską.
Wymogi te adresowane są przy tym przede wszystkim do zarządzającego ASI (tzw. ZASI). W zależności od przyjętej formy organizacyjnej ASI – może nim być komplementariusz spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej (tzw. zewnętrznie zarządzający), albo też, w przypadku spółek kapitałowych (spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych), sama spółka, jako tzw. wewnętrznie zarządzający. Rozpoczęcie zarządzania alternatywną spółką inwestycyjną wymaga uprzedniego uzyskania przez zarządzającego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego lub, w przypadku mniejszej skali działalności (co definiuje wartość zarządzanych aktywów i ewentualne stosowanie dźwigni finansowej), wpisu do prowadzonego przez KNF rejestru ZASI. W drugim przypadku wymogi stawiane zarządzającemu i sama jego działalność są istotnie uproszczone.