Instalacje i urządzenia jako odrębne środki trwałe

Nie mogą być integralną częścią budynku

Czy montowane w budynkach instalacje, systemy i urządzenia obligatoryjnie stanowią element danego budynku i są amortyzowane według zasad przewidzianych dla tego budynku, czy mogą stanowić odrębne środki trwałe?

Stosownie do art. 16a ust. 1 ustawy o CIT i art. 22a ust. 1 ustawy o PIT składniki majątku (tj. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia i środki transportu oraz inne przedmioty) zalicza się do środków trwałych podlegających amortyzacji, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

- składnik taki stanowi własność lub współwłasność podatnika,

- został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie,

- jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania,

- przewidywany okres używania tego składnika na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej jest dłuższy niż rok,

- składnik ten jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego działalności albo został oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu (leasingu operacyjnego),

- składnik nie jest wymieniony w katalogu środków trwałych wymienionych w art. 16c ustawy o CIT lub art. 23c ustawy o PIT.

Dla oceny, czy montowane w budynku instalacje, systemy i urządzenia mogą stanowić odrębne od niego środki trwałe, kluczowe znaczenie ma zatem to, czy można je uznać za kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania.

Oczywiście powinny być również spełnione pozostałe warunki pozwalające na zaliczenie danego składnika majątku do środków trwałych. Nie jest to jednak kluczowe dla analizowanego problemu, więc zakładam, że są one spełnione.

Należy jeszcze zwrócić uwagę, że jeżeli podatnik nie jest właścicielem (współwłaścicielem) budynku, ale montuje w nim przedmiotowe instalacje, systemy i urządzenia, to stanowią one samodzielne środki trwałe, bez względu na to, czy spełnione są warunki określone w art. 16a ust. 1 ustawy o CIT i art. 22a ust. 1 ustawy o PIT, jako tzw. inwestycje w obcym środku trwałym.

Ani przepisy o ustawy o CIT, ani ustawy o PIT nie wyjaśniają, jak należy rozumieć pojęcia kompletności i zdatności do użytku środków trwałych. Przyjmuje się, że środek trwały:

- jest kompletny – jeżeli jest wyposażony we wszystkie elementy konstrukcyjne umożliwiające jego funkcjonowanie zgodnie z przeznaczeniem,

- jest zdatny do użytku – jeżeli jest sprawny technicznie i zalegalizowany prawnie w formie stosownych uprawnień, homologacji i pozwoleń na użytkowanie (jeżeli taka legalizacja jest wymagana).

Organy podatkowe przyjmują, że instalacje, systemy i urządzenia montowane w budynkach można uznać za kompletne i zdatne do użytku, gdy:

- zawierają wszystkie elementy konstrukcyjne umożliwiające funkcjonowanie zgodnie z przeznaczeniem; nie oznacza to jednak, że mają one być zdolne do samodzielnej pracy,

- nie są trwale związane z budynkiem, tzn. możliwe jest ich odłączenie bez uszczerbku zarówno dla konstrukcji budynku, jak i dla tych instalacji, systemów i urządzeń (instalacji, systemów i urządzeń, których nie można zdemontować bez uszczerbku dla ich funkcjonalności, nie można kwalifikować jako odrębnych środków trwałych).

Do rozstrzygnięcia, czy konkretny przedmiot może być uznany za środek trwały czy nie, należy posłużyć się Klasyfikacją Środków Trwałych. W klasyfikacji tej, do której odsyłają przepisy ustawy o CIT i ustawy o PIT, jako odrębne środki trwałe są wymienione określone instalacje, systemy i urządzenia, stanowiące wyposażenie budynku, co oznacza, że prawo podatkowe uznaje takie instalacje, systemy i urządzenia (wszystkie wymieniane w Klasyfikacji Środków Trwałych) za odrębne środki trwałe. Odmienna interpretacja prowadziłaby do sprzeczności i zakładała nieracjonalność ustawodawcy, który w ustawach podatkowych odsyła do KŚT.

Oczywiście nie oznacza to, że każda instalacja, system czy urządzenie zamontowane w budynku może stanowić samodzielny środek trwały. Aby tak się stało, dany składnik majątku (kompletny i zdatny do użytku):

- musi być zaklasyfikowany jako środek trwały w KŚT i nie może jednocześnie stanowić zgodnie z objaśnieniami wyposażenia budynku (np. instalacja elektryczna wbudowana na stałe w konstrukcję budynku),

- nie może być trwale związany z budynkiem, tzn. możliwe jest jego odłączenie bez uszczerbku zarówno dla konstrukcji budynku, jak i dla tej instalacji, systemu i urządzenia (instalacji, systemu i urządzenia, którego nie można zdemontować bez uszczerbku dla jego funkcjonalności, nie można kwalifikować jako odrębnego środka trwałego).

Pomocna będzie opinia urzędu statystycznego

Mam trudności z przyporządkowaniem konkretnych instalacji i urządzeń montowanych w budynkach do właściwego rodzaju KŚT. Co powinnam zrobić?

Kwestie właściwej klasyfikacji danego środka trwałego są obecnie unormowane w obowiązującym od 1 stycznia 2011 r. rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 grudnia 2010 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) (DzU nr 242, poz. 1622).

Klasyfikacja Środków Trwałych jest usystematyzowanym zbiorem obiektów majątku trwałego służącym m.in. do celów ewidencyjnych, do ustalania stawek odpisów amortyzacyjnych oraz do badań statystycznych. O zaliczeniu danego środka do odpowiedniej klasyfikacji (grupy, podgrupy i rodzaju) środków trwałych decyduje jego przeznaczenie oraz konstrukcja i wyposażenie.

Organem uprawnionym do orzekania w tym zakresie jest urząd statystyczny. Czytelniczka powinna się zatem zwrócić do urzędu statystycznego (Ośrodek Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi) o pomoc w zaklasyfikowaniu danego składnika majątku (instalacji, systemu, urządzenia montowanego w budynku). Opinia klasyfikacyjna urzędu statystycznego będzie stanowić istotny dowód przed organami podatkowymi.

Organy podatkowe nie są uprawnione do klasyfikowania środków trwałych do odpowiedniej grupy. Klasyfikacji tej powinien dokonać sam podmiot gospodarczy (podatnik) przy ewentualnej pomocy uprawnionego organu statystycznego.

Podtynkowa instalacja elektryczna

Czy mogę uznać za odrębny środek trwały instalację elektryczną trwale połączoną z budynkiem (podtynkową)?

Nie.

Trwale połączonej z budynkiem instalacji elektrycznej nie można uznać za odrębny środek trwały. Powiększa ona wartość początkową budynku.

Jeżeli instalacja elektryczna nie jest wbudowana w konstrukcję budynku (np. biegnie po powierzchni ścian i sufitów budynku i jest umocowana w sposób umożliwiający jej demontaż bez jej zniszczenia, utraty funkcjonalności, uszkodzenia albo konieczności zmiany przeznaczenia użytkowego i jest możliwe odłączenie jej od budynku bez uszczerbku zarówno dla budynku, jak i dla systemu energetycznego), to można rozważać uznanie jej za samodzielny środek trwały. Na przykładzie instalacji energii elektrycznej klasyfikowanej do rodzaju 211 KŚT: rurociągi sieci rozdzielczej oraz linie telekomunikacyjne i elektroenergetyczne, rozdzielcze, pogląd taki wyraziła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 23 kwietnia 2014 r. (IPPB5/423-365/14-2/IŚ).

Lampy oświetleniowe, kinkiety i przyrządy pomiarowe

Za odrębne środki trwałe organy podatkowe przyjmują oświetlenie wewnątrz i na zewnątrz budynków (oprawy oświetlenia na oświetleniu elewacji, lampy oświetleniowe, kinkiety) niepołączone trwale z budynkiem. Można je bowiem odłączyć bez uszkodzenia konstrukcji ich i budynków (interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 23 grudnia 2014 r., IPTPB3/423-297/14-6/GG; interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 23 maja 2014 r., ITPB1/415-213/14/PSZ; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 8 lutego 2012 r., IPPB1/415-1053/11-2/ES; interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 7 kwietnia 2010 r., ILPB3/423-74/10-5/MC).

Oświetlenie jest klasyfikowane do rodzaju 808 KŚT: Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie pozostałe.