Projekt nowelizacji ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary i zmianie niektórych ustaw budzi kontrowersje. Nowelizacja ma na celu spełnienie zamierzeń ustawodawcy. Chodzi o pociągnięcie do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w przypadku popełnienia tzw. winy anonimowej – instytucji stosowanej w kilku krajach zachodnich m.in. w Niemczech. Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego ma być oderwana od uzyskania skazania osoby fizycznej, które jest konieczne obecnie.
Czytaj także: Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych: kto uniknie kar
Projekt ustawy zakłada również o wiele szerszy zakres odpowiedzialności podmiotów zbiorowych poprzez dodanie kolejnych podstaw odpowiedzialności za zachowania własne podmiotu. Pozwoli to na pociągnięcie do odpowiedzialności podmiotu, gdy nie jest możliwe określenie sprawcy lub, gdy czyn został popełniony przez wiele osób działających wspólnie w celu osiągnięcia korzyści przez ten podmiot. Proponowane przepisy nakładają na podmioty zbiorowe obowiązek wewnętrznej kontroli, profesjonalnego w stosunku do branży postępowania oraz wprowadzenie procedur zarządzania ryzykiem. Dobrym rozwiązaniem i szeroko stosowanym obecnie w praktyce jest zatrudnianie tak zwanego compliance oficer, czyli osoby odpowiedzialnej za analizę i kontrolę procesów zachodzących w organizacji tak, by były zgodne z prawem.
Proponowane przepisy przewidują instytucję sygnalistów (ang. whistleblowers) oraz ich ochronę w przypadku zawiadamiania o nieprawidłowościach. Firmy zobowiązane będą do wdrożenia systemów raportowania o nieprawidłowościach, które zagwarantują sygnalistom ochronę przed konsekwencjami zgłoszenia naruszenia.
Co z procedurą
Zmianie ulegnie również forma postępowania, jaka prowadzona będzie przeciwko podmiotowi zbiorowemu. Nowa procedura zakłada, że postępowanie toczyć się będzie niezależnie od trwajacego postępowania przeciwko osobie fizycznej. W celu przyśpieszenia postępowania karnego, podmiot, przeciwko któremu toczy się postępowanie zobowiązany ma być do każdorazowego informowania organu prowadzącego postępowanie - nie później na 14 dni przed zamierzonym działaniem – o czynnościach mających wpływ na proces jak np. zmiana siedziby, zmiana statutu lub uchwały zarządu. Czynności takie bez uprzedniej informacji będą nieważne.
