W umowie zastrzeżono, że pożyczkodawca może z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzieć umowę i wypełnić wystawiony weksel, jeżeli opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie siedmiu dni od daty otrzymania wezwania. Z tej możliwości firma pożyczkowa skorzystała w czerwcu 2017 roku. Wypowiedziała umowę pożyczki, i wypełniła weksel in blanco, określając wysokość zobowiązania na 10 tys. 478 zł.
Doszło do obejścia prawa
Sprawa trafiła do Sądu Rejonowego w Grudziądzu, który stanął na stanowisku, że niedopuszczalne jest obciążanie pożyczkobiorcy jakimkolwiek zryczałtowanym odszkodowaniem przekraczającym kwotę odsetek maksymalnych naliczanych od wymagalnego zadłużenia.
Zdaniem sądu firma pożyczkowa nie wykazała, aby w związku z zawarciem umowy pożyczki rzeczywiście poniosła koszty w wysokości 5 tys. 76 zł. W ocenie SR obciążenie pozwanej taką kwotą było zatem próbą osiągnięcia przez powoda dodatkowego wynagrodzenia przekraczającego wysokość zastrzeżonych odsetek maksymalnych. – Postanowienia umowy są zatem w tym zakresie nieważne jako zmierzające do obejścia prawa – podkreślił sąd.
Podobnie sąd ocenił wynagrodzenie za skorzystanie z usługi dającej klientce możliwość odroczenia płatności rat. – Wysokość tego wynagrodzenia (900zł) w zamian za możliwość odroczenia płatności 50 proc. maksymalnie czterech rat (w kwocie po 359 zł każda), które miały i tak zostać spłacone, tyle że w dodatkowym okresie kredytowania, jest w sposób oczywisty rażąco wygórowana i stanowi w istocie dodatkowe wynagrodzenie pożyczkodawcy. „Usługa" ta w żadnej mierze nie była korzystna dla pozwanej, gdyż znacznie bardziej opłacalne byłoby po prostu odłożenie przez pozwaną kwoty 900 zł na wypadek problemów ze spłatą rat – wskazał sąd w Grudziądzu.
Firma pożyczkowa wniosła apelację od tego orzeczenia. Podniosła, iż naruszono art. 385 1 § 1 Kodeksu cywilnego i art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim przez przyjęcie, że wysokość opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia umownego są niedopuszczalne, podczas gdy, jak wskazano, kwoty te nie przekraczają limitu kosztów pozaodsetkowych zawartych w ustawie i kredycie konsumenckim.
Opłata legalna, prowizja nie
Sąd Okręgowy w Toruniu uznał, że obciążenie pozwanej wynagrodzeniem prowizyjnym za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi kwestię odsetek maksymalnych. – Zwykłym wynagrodzeniem w związku z udzieleniem pożyczki są odsetki, natomiast pobranie wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie niewiele niższej od udzielonej pożyczki stanowi wyłącznie dodatkowe źródło zysku przedsiębiorcy i nie znajduje podstawy prawnej – wskazał SO. – Żądane przez powoda wynagrodzenie prowizyjne to w istocie ukryta forma odsetek od pożyczonego kapitału – dodał.
