Różne działalności
Podział dokonywany jest najczęściej, gdy w ramach jednego podmiotu prowadzonych jest kilka rodzajów działalności. Pozwala on je rozdzielić. Jest to korzystne nie tylko z punktu widzenia księgowego (zajmującego się podziałem przychodów i kosztów oraz aktywów spółki działającej w konkretnej branży), ale także potencjalnej odpowiedzialności podmiotu, jeśli np., prowadzi jedną działalność o dużym stopniu ryzyka oraz drugą, w której wykorzystuje aktywa o znacznej wartości. Dokonanie podziału pozwala zatem działalność obarczoną wysokim ryzykiem oddzielić od innej, w której wykorzystywane są aktywa o wysokiej wartości. Dzięki temu zminimalizowane zostaje ryzyko odpowiedzialności tym majątkiem za ewentualne zobowiązania, powstałe w związku z drugim rodzajem działalności.
Przeprowadzenie procesu podziału w mniejszym stopniu wpływa na płynną kontynuację działalności spółki w nowych podmiotach niż, np. podzielenie majątku i przekazanie go im jako wkładu niepieniężnego. Dzieje się tak z uwagi na zasadę sukcesji generalnej, o której mowa w art. 531 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z powoływanym przepisem spółki przejmujące lub nowo zawiązane nabywają w dniu podziału lub wydzielenia prawa i obowiązki spółki dzielonej, które są określone w planie podziału.
Co istotne, na te spółki przechodzą również zezwolenia, koncesje oraz ulgi, jeśli ustawa albo decyzja organu administracji publicznej nie stanowi inaczej. Zasada ta jasno określa, w jaki sposób przejmowane są przez nowe spółki prawa i obowiązki przysługujące dotychczas tylko jednemu podmiotowi. Dodatkowo, jasno sprecyzowana została również kwestia odpowiedzialności tych spółek za zobowiązania podmiotu podlegającego podziałowi. Zgodnie z art. 546 k.s.h. za zobowiązania wynikające z planu podziału podmiotu, spółki, na które został przeniesiony majątek, odpowiadają solidarnie przez okres trzech lat do wysokości aktywów netto przyznanych każdej z nich.
Literalne brzmienie art. 546 k.s.h. nakazuje uznać zatem, że podmiot dzielony nie odpowiada za zobowiązania przeniesione na spółkę nowo zawiązaną lub przejmującą. W praktyce oznacza to, że w przypadku przeniesienia części przedsiębiorstwa, obarczonej wysokimi zobowiązaniami (z jednoczesnym pozostawieniem w nim majątku o wysokiej wartości w postaci, np. nieruchomości), dotychczasowi wierzyciele spółki dzielonej staną się wierzycielami nowego podmiotu. Od momentu podziału nie mają jednak prawa do żądania zaspokojenia swoich roszczeń z majątku spółki, która uległa podziałowi.
Jakkolwiek brzmienie komentowanego przepisu nie powinno budzić wątpliwości, tak w orzecznictwie brak jest jednolitego stanowiska w przedmiocie odpowiedzialności spółki dzielonej (lub jej braku) w przypadku dokonania podziału przez wydzielenie.
Co na to sąd
Pogląd, zgodnie z którym spółka dzielona powinna odpowiadać za zobowiązania przenoszone na nowe, został przedstawiony, m.in., w wyroku Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2010 r. (sygn. V CSK 318/09). Sąd wskazał, że tylko przyjęcie odpowiedniego stosowania art. 546 §1 k.s.h. do podziału przez wydzielenie jest w stanie zapewnić należytą ochronę dotychczasowym wierzycielom spółki, podlegającej podziałowi. Pogląd ten podzielił również Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 16 października 2013 r. (sygn. I ACa 416/13).
