Przedsiębiorczość rodzinna po prawie trzech dekadach wolnej gospodarki znaczy dla polskiego rynku coraz więcej. W rozmowach prowadzonych w środowiskach bliskich przedsiębiorczości rodzinnej podejmuje się próby zdefiniowania firmy rodzinnej. Polskie ustawodawstwo nie posługuje się jej legalną definicją. Jednolitej definicji nie wypracowała sobie również praktyka gospodarcza. Pokusić się można o przypisanie jej następujących cech jak: posiadanie polskiego kapitału założycielskiego, gdzie czynnik rodzinny decyduje o wartościach organizacyjnych, strategii, wizji i rozwoju firmy; członkowie rodziny posiadają kontrolę (pośrednio lub bezpośrednio) nad firmą oraz zasiadają w organach (zarząd lub rada nadzorcza) lub mają wpływ na wybór członków tych organów.
Firma rodzinna to taka, w której zachodzi zależność pomiędzy co najmniej dwoma pokoleniami rodziny a firmą, a relacja ta ma na siebie wzajemny wpływ. Firmę rodzinną cechuje wizja wielopokoleniowości. Wypracowywana definicja firmy rodzinnej powinna przewidywać przyszłe zmiany legislacyjne. Zmiany oczekiwane przez środowisko biznesowe, a dotyczące wprowadzenia do porządku prawnego fundacji prywatnych, które mogłyby być wykorzystywane w procesach zmiany pokoleniowej umożliwiając ochronę rodzinnego kapitału oraz utrzymanie funkcjonowania rodzinnego biznesu podczas procesów towarzyszących zmianom pokoleniowym.
Kod wartości
Skoro rodzinność w firmie jest wiodącym czynnikiem jej gospodarczego powodzenia, to firmę taką cechuje indywidualny kod wartości. Kod, który dla założyciela - właściciela jest kluczowy. Kod, który tworzy wizję długowieczności firmy rodzinnej. Z perspektywy prawnej wydawałoby się, że nie jest to zasadniczy element, jaki przyświecać może typowemu doradztwu w procesie zmiany pokoleniowej. A jednak. Jest kluczowy, ponieważ decyduje o modelu zastosowanych rozwiązań oraz kierunku, jaki sukcesja nada dalszemu rozwojowi firmy rodzinnej. Niejako biznesowe ryzyko założyciela, którym jest dobór najlepszego dla niego rozwiązania prawnego przeprowadzenia sukcesji, decyduje o tym, w jaki sposób firma rodzinna pokieruje nowym rozdaniem. Nie lada wyzwaniem dla prawnika jest dostrzec indywidulane wartości w firmie rodzinnej (swoisty kod) oraz dotrzeć do nich i dopasować rozwiązania prawne, jednocześnie uwypuklając uczestnikom sukcesji konkretne ryzyka, które się z nimi wiążą.
Dopasowane rozwiązania prawne
Dopiero połączenie świadomości wymienionych wartości oraz znajomość prawna możliwych rozwiązań może wspomóc proces zmiany pokoleniowej, jaki zachodzi w firmach rodzinnych.
I choć nadal polski porządek prawny nie ma zagranicznych rozwiązań służących procesom sukcesji i ochronie aktywów (fundacje prywatne, trusty) to jednak ma takie, które w sposób adekwatny pozwalają przejść proces sukcesji. I choć wykorzystanie w tych procesach instytucji funduszu inwestycyjnego zamkniętego przestało być tak atrakcyjne jak mogło być parę lat temu, to dorobek legislacyjny oraz praktyka gospodarcza związana z zarządzaniem funduszami mogą stanowić wkład w tworzenie polskich regulacji prawnych w zakresie zakładania i funkcjonowania polskich – krajowych fundacji prywatnych. Doświadczenie to może być zalążkiem do budowy profesjonalnych zarządzających aktywami zgromadzonymi w fundacjach prywatnych. Ważna jest bowiem profesjonalna i spójna odpowiedź rynku usług doradczych na potrzeby przedsiębiorców. Tymi potrzebami dzisiaj jest stworzenie rozwiązań prawnych służących budowie wielopokoleniowych przedsięwzięć gospodarczych za- bezpieczających przed roz- drobnieniem i roztrwonieniem majątków firm i ich właścicieli. Rozwiązania prawne, które dostępne są obecnie, są przede wszystkim: zagraniczne i zbyt kosztowne dla znacznego grona firm rodzinnych, co może stanowić przyczynę niepowodzeń, które wpłyną na jakość rodzimej gospodarki.
