Forma uchwał w spółkach z jednym wspólnikiem

Przepis art. 173 § 1 k.s.h. stanowiący, że w jednoosobowej spółce z o.o. oświadczenia woli jedynego wspólnika składane spółce wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności, nie ma zastosowania do uchwał tego wspólnika, który działa jako zgromadzenie wspólników. Natomiast udzielenie poręczenia przez spółkę na rzecz jej jedynego wspólnika, będącego jednocześnie członkiem rady nadzorczej, które zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h. wymagało zgody zgromadzenia wspólników w formie uchwały, nie świadczy o podjęciu takiej uchwały w sposób dorozumiany.

Publikacja: 04.09.2015 04:00

Forma uchwał w spółkach z jednym wspólnikiem

Foto: 123RF

Takie wnioski płyną z wyroku Sądu Najwyższego z 25 marca 2015 r., II CSK 818/14.

Sporna kwestia wynikła w sprawie, w której spółka wystąpiła przeciwko bankowi z powództwem o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, który bank wystawił przeciwko spółce. Świadczenie objęte tym tytułem wynikało z udzielonego przez spółkę poręczenia kredytu przyznanego przez bank jedynemu wspólnikowi spółki będącemu zarazem członkiem jej rady nadzorczej. Powodowa spółka wskazała, że poręczenie to jest nieważne, gdyż zostało udzielone bez uprzedniego podjęcia przez jedynego wspólnika, wykonującego uprawnienia zgromadzenia wspólników, pisemnej uchwały wyrażającej zgodę na zawarcie umowy poręczenia z członkiem rady nadzorczej spółki (art. 173 § 1 k.s.h.).

Sądy I i II instancji uznały powództwo za niezasadne. Wskazały, że w sytuacji, gdy umowa poręczenia zawarta została przez powodową spółkę na rzecz członka jej rady nadzorczej będącego jednocześnie jedynym wspólnikiem, działającym jako zgromadzenie wspólników, należało przyjąć, że do podjęcia uchwały wyrażającej zgodę na poręczenie doszło w sposób dorozumiany.

Spółka wniosła skargę kasacyjną, w której zarzuciła m.in. naruszenie art. 15 § 1, 17 § 1 i 2 k.s.h., a także art. 173 § 1 k.s.h. oraz art. 4 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/102/WE z 16 września 2009 r. w sprawie prawa spółek, dotyczącej jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – przez dokonanie wykładni uchwały podjętej przez jedynego wspólnika, mimo nieustalenia jej treści, a także uznania, że jest ona ważna, mimo że nie została podjęta w formie pisemnej.

Po rozpoznaniu sprawy Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę sądowi apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. SN uznał, że do uchwały podjętej przez wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., wykonującego uprawnienia zgromadzenia wspólników, wyrażającej zgodę, o której mowa w art. 15 § 1 k.s.h. (tj. na zawarcie przez spółkę umowy poręczenia na rzecz członka jej rady nadzorczej), nie ma zastosowania art. 173 § 1 k.s.h. (dotyczący formy oświadczeń woli składanych spółce przez jedynego wspólnika), lecz przepisy art. 248 § 1 w zw. z art. 156 k.s.h. (przewidujące formę pisemną uchwał w spółkach z o.o., także jednoosobowych), ze skutkiem wynikającym z art. 17 § 1 i 2 k.s.h. (tj. skutek nieważności danej czynności prawnej). SN wskazał również, że wymaganie przewidziane w art. 248 § 1 k.s.h. (aby uchwały zgromadzenia wspólników wpisane zostały do księgi protokołów) ma na celu zabezpieczenie dowodu na okoliczność podjęcia uchwały.

—Marta Wiśniewska

Marta Wiśniewska, radca prawny w warszawskim biurze Rödl & Partner

Zgodnie z art. 173 § 1 k.s.h., w przypadku gdy wszystkie udziały przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce, oświadczenie woli takiego wspólnika składane spółce wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że ustawa stanowi inaczej. Przepis ten wywołuje w piśmiennictwie istotne wątpliwości interpretacyjne. W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy słusznie podzielił dominujące w doktrynie stanowisko, potwierdzone już także przez Sąd Najwyższy w jednym z wcześniejszych wyroków (z 13 kwietnia 2005 r., IV CK 686/04), że art. 173 § 1 k.s.h. nie ma zastosowania do uchwał jedynego wspólnika, który działa jako zgromadzenie wspólników lub zarząd spółki. Uchwały organów spółek kapitałowych są bowiem szczególnym rodzajem czynności prawnych – są to uchwały wewnątrzspółkowe, niemające określonego adresata. Wobec tego nie ma podstaw do kwalifikowania tych uchwał jako oświadczeń woli. Skoro więc w art. 173 § 1 k.s.h. mowa jest o „oświadczeniu woli wspólnika", przepis ten nie może mieć zastosowania do uchwał podejmowanych przez jedynego udziałowca działającego jako zgromadzenie wspólników.

Istotne znaczenie dla obrotu gospodarczego mają także dalsze rozważania Sądu Najwyższego na tle unijnej dyrektywy 2009/102/WE. Dyrektywa ta wymaga, aby uchwały jedynego wspólnika podjęte w ramach wykonywania uprawnień zgromadzenia wspólników były protokołowane albo sporządzane w formie pisemnej. Sąd Najwyższy słusznie wskazał, że wymagania te należy mieć na względzie przy interpretowaniu przepisów art. 17 § 1 i 2 w zw. z art. 15 § 1, 156 i 248 § 1 k.s.h., określających skutek nieważności określonych czynności prawnych w razie ich dokonania bez wymaganej uchwały zgromadzenia wspólników. Mając na uwadze funkcję i cel ww. przepisów oraz wspomnianej dyrektywy, jakim jest ochrona interesów spółki oraz pewność obrotu prawnego, można zapytać, czy pozwalają one na przyjęcie tezy o możliwości podejmowania uchwał w sposób dorozumiany. W komentowanym wyroku Sąd Najwyższy podał w wątpliwość możliwość zastosowania takiej formy uchwał. Nie podzielił bowiem stanowiska zaprezentowanego przez sąd II instancji, że w celu wykazania istnienia uchwały zgromadzenia wspólników wyrażającej zgodę na poręczenie przez spółkę kredytu udzielonego jedynemu wspólnikowi będącemu jednocześnie członkiem rady nadzorczej spółki wystarczy powołać umowę, na której zawarcie wymagana była zgoda zgromadzenia wspólników w formie uchwały.

Sąd Najwyższy zakwestionował zatem pośrednio pogląd, że w pewnych sytuacjach dochodzi do podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwały w sposób dorozumiany. Zaprezentowane stanowisko Sądu Najwyższego może prowadzić do dalszego sformalizowania działalności jednoosobowych spółek kapitałowych, a także do konieczności zmiany dotychczasowej praktyki wielu spółek, które w świetle komentowanego wyroku powinny zadbać o to, aby zgoda jedynego wspólnika, sprawującego jednocześnie funkcję m. in. członka zarządu lub rady nadzorczej, na zawarcie z nim przez spółkę określonych w k.s.h. umów wyrażona była w drodze pisemnej uchwały zgromadzenia wspólników.

Takie wnioski płyną z wyroku Sądu Najwyższego z 25 marca 2015 r., II CSK 818/14.

Sporna kwestia wynikła w sprawie, w której spółka wystąpiła przeciwko bankowi z powództwem o pozbawienie wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, który bank wystawił przeciwko spółce. Świadczenie objęte tym tytułem wynikało z udzielonego przez spółkę poręczenia kredytu przyznanego przez bank jedynemu wspólnikowi spółki będącemu zarazem członkiem jej rady nadzorczej. Powodowa spółka wskazała, że poręczenie to jest nieważne, gdyż zostało udzielone bez uprzedniego podjęcia przez jedynego wspólnika, wykonującego uprawnienia zgromadzenia wspólników, pisemnej uchwały wyrażającej zgodę na zawarcie umowy poręczenia z członkiem rady nadzorczej spółki (art. 173 § 1 k.s.h.).

Pozostało 87% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona