Z takim zarzutem spotkała się jedna z firm działających na rynku klubów fitness. Wprowadziła ona zmiany w cenniku, podnosząc opłaty za członkostwo. Informacje o tym pojawiły się w formie ogłoszeń wywieszonych w recepcjach i szatniach klubów. Tymczasem, zgodnie z przepisami, nowe wzorce regulaminu powinny być doręczone każdemu klientowi. W związku z tym wywodzenie przez firmę skutków prawnych z wzorców umowy wprowadzających podwyżkę opłat abonamentowych, które nie zostały konsumentom doręczone w czasie trwania stosunku umownego, może stanowić nieuczciwą praktykę rynkową oraz godzić w zbiorowe interesy konsumentów.
Decyduje kodeks
Kwestie stosowania regulaminów, wzorców umów albo ich ogólnych warunków są uregulowane w kodeksie cywilnym. Stosownie do art. 384 § 1 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowny, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. Przepis § 2 tego artykułu wskazuje, że w razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. W ocenie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów umowa o członkostwo w klubie zawierana między konsumentem a przedsiębiorcą nie jest umową zawieraną w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, w związku z tym umowy tej nie dotyczy wyjątek przewidziany w tym paragrafie.
Gdy umowa trwa
Oczywiście może się zdarzyć, że przedsiębiorca wręczy konsumentowi regulamin (wzorzec), na jego podstawie dojdzie do zawarcia umowy, ale po jakimś czasie firma będzie zmuszona wprowadzić do niego zmiany. W szczególności może to dotyczyć kwestii finansowych. I nie ma w tym nic nagannego. Firma ma do tego prawo, szczególnie gdy jest to uzasadnione rosnącymi po jej stronie kosztami. Jeżeli jednak umowa została zawarta na podstawie regulaminu (wzorca), to wprowadzenie jakichkolwiek zmian wymaga zachowania odpowiednich procedur.
Przepis art. 3841 stanowi, że wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym (np. takiego jak umowa korzystania z siłowni lub klubu fitness) wiąże drugą stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384, a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. W związku z tym jakakolwiek zmiana wysokości opłaty powinna być, stosownie do przytoczonych powyżej przepisów i przy założeniu, że nie mamy do czynienia z umową zawieraną w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, dokonana poprzez doręczenie konsumentowi wzorca umownego określającego nową wysokość tej opłaty. Konsument po otrzymaniu takiego wzorca, w przypadku braku zgody na zmianę wprowadzaną przez przedsiębiorcę, ma prawo wypowiedzieć zawartą umowę.
Na marginesie warto także zaznaczyć, że art. 3853 wskazuje, że w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi, jeżeli nie zostały uzgodnione indywidualnie z konsumentem, są te, które w szczególności przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy (pkt 4), oraz przewidują uprawnienie kontrahenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy (pkt 20).
