Ograniczenia finansowania jest ograniczeniem skali działalności przedsiębiorcy

Prawo restrukturyzacyjne, które wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r, ale już dziś warto, by firmy przygotowały się do nowych reguł – ma umożliwić zadłużonym przedsiębiorcom uniknięcia upadłości w wyniku postępowania restrukturyzacyjnego. Za postępowaniami upadłościowymi ciągnie się niechlubna statystyka wskazująca, iż prowadzą one najczęściej do likwidacji zadłużonego przedsiębiorstwa. Dlatego też zgodnie z nową ustawą zostaną w przeważającej części zastąpione postępowaniami restrukturyzacyjnymi.

Lepsze od upadłości

Trudno się nie zgodzić z tezą, że restrukturyzacja przedsiębiorstwa jest lepsza od jego upadłości. Wszelkie rozwiązania umożliwiające uratowanie zadłużonego przedsiębiorcy oraz umożliwienie mu rozwoju są z natury rzeczy korzystniejsze dla dłużnika i wierzycieli aniżeli procesy likwidacyjne.

Po lekturze ustawy pojawia się jednak pytanie, czy prawo restrukturyzacyjne na pewno ułatwi prowadzenie procesów naprawczych.

Fundamentem każdej restrukturyzacji jest porozumienie dłużnika z wierzycielami. Na bazie takiego porozumienia dłużnikowi zapewniony jest kredyt zaufania i często także środki do realizacji programu naprawczego. Jednak brak komfortu po stronie wierzycieli dotyczącego bezpieczeństwa środków pożyczonych dłużnikowi ogranicza dłużnikowi dostęp do finansowania.

Konsekwencją ograniczenia dostępności finansowania jest zwykle, w najlepszym przypadku, ograniczenie skali działalności dłużnika. Takie ograniczenie skali działalności może prowadzić do poważnych perturbacji finansowych. Może też prowadzić do upadłości, w sytuacji gdy przedsiębiorca nie ma możliwości zmniejszenia kosztów w stopniu odpowiadającym zmniejszeniu przychodów.

W skali makroekonomicznej ograniczenie dostępności kredytu dla przedsiębiorców skutkować może bezpośrednio zwiększeniem skali niepowodzeń gospodarczych. Jak podkreślają autorzy opublikowanej przez Ministerstwo Gospodarki „Polityki nowej szansy": „odsetek niepowodzeń może wzrosnąć ze względu na zmniejszenie się zakresu oferty kredytowej, wzrastające koszty kredytu dla podmiotów zagrożonych niewypłacalnością i niewypłacalnych, kiedy też trudniejsze staje się odzyskanie długu od kontrahenta".

Można mieć istotne wątpliwości, czy przepisy prawa restrukturyzacyjnego przyczyniają się do stabilizacji czy też do destabilizacji relacji dłużnika i jego wierzycieli.

Nowe przepisy wprowadzają domniemanie, że dłużnik jest niewypłacalny, posiadając trzymiesięczne zaległości płatnicze wobec kontrahentów. Zaostrzają one także odpowiedzialność zarządu niewypłacalnego dłużnika, jeżeli uchybi on terminowi wniesienia o ochronę przed wierzycielami. W wielu branżach istnienie zatorów płatniczych przekraczających trzy miesiące jest po prostu faktem. Powstaje więc pytanie, czy nowe przepisy spowodują zlikwidowanie takich zatorów, czy też zmuszą borykających się z nimi przedsiębiorców do szukania ochrony sądowej.

Co na to banki

Przyjąć należy, że nowe prawo spowodować może zwiększenie się liczby przedsiębiorców szukających ochrony sądowej i wszczynających postępowania restrukturyzacyjne. Jaki to może mieć wpływ na postawy wierzycieli finansowych, w tym banków i firm leasingowych?

Prawo restrukturyzacyjne wprowadza bardzo niekorzystne uregulowania dla wierzycieli finansowych, którzy przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego nie wypowiedzieli finansowania. W razie otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego wierzyciele ci muszą co do zasady kontynuować udostępnianie środków dłużnikowi, nawet gdy zalega on ze starymi płatnościami. Dodatkowo w związku z dokonywanym w ramach postępowania spisem wierzytelności niewymagalne wierzytelności wierzycieli finansowych są traktowane gorzej aniżeli wierzytelności pozostałych wierzycieli. Są one pomniejszane o odsetki ustawowe.

Brak w ustawie także mechanizmów motywujących wierzycieli do zapewnienia restrukturyzowanemu dłużnikowi nowego finansowania. Nie wprowadzono rozwiązań zapewniających możliwość skutecznego uprzywilejowania wierzytelności podmiotów gotowych do zapewnienia finansowania programu naprawczego. Przepisy często idą wręcz w przeciwnym kierunku, na przykład w postępowaniu sanacyjnym wyłącza się w ogóle prawo nowych wierzycieli do dochodzenia wierzytelności z majątku dłużnika podlegającego sanacji.