Fundusze Venture Capital i Private Equity pod nadzorem KNF

Nowy porządek prawny4 czerwca 2016 r. weszła w życie ustawa z 31 marca 2016 r. o zmianie ustawy o funduszach inwestycyjnych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa o funduszach). Podstawowym celem dokonanej nowelizacji jest implementowanie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE z 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi i zmiany dyrektyw 2003/41/WE i 2009/65/WE oraz rozporządzeń (WE) nr 1060/2009 i (UE) nr 1095/2010. Warto dodać, że większość regulacji powinna zostać implementowana do polskiego porządku prawnego już w 2013 roku.

Nowe regulacje

W przypadku gdy dany podmiot pozyskuje kapitał od wielu inwestorów w celu inwestowania go zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, z perspektywą korzyści dla tych inwestorów, a jednocześnie nie jest się jednym z podmiotów wyłączonych w ustawie o funduszach (m.in. funduszem emerytalnym lub zakładem ubezpieczeń,) to nowe regulacje odnoszą się co do zasady do działalności prowadzonej w formie Funduszu Venture Capital i Private Equity. Zmiany w dotychczas obowiązujących przepisach są bardzo istotne, bowiem do tej pory spółka, która gromadziła środki inwestorów, a następnie inwestowała je w wybrane przez siebie rodzaje aktywów, funkcjonować mogła na zasadach ogólnych i nie podlegała jakimkolwiek formom nadzoru ze strony Komisji Nadzoru Finansowego. Jest to zatem duża zmiana, w szczególności dla rynku Funduszy typu Venture Capital i Private Equity, organizowanych często właśnie w formie zwykłych spółek prawa handlowego.

Jaki zakres zmian

Materia ustawy o funduszach jest dość obszerna, dlatego piszemy o najistotniejszych zmianach, oraz takich, które przede wszystkim wpływają na funkcjonowanie w obrocie gospodarczym Funduszy Venture Capital i Private Equity. Nowe przepisy ustawy o funduszach wprowadzają istotną zmianę bowiem obecnie podejmowanie i prowadzenie działalności przez Fundusze Venture Capital i Private Equity może następować co do zasady jedynie w ściśle określonych przez prawo formach i wymaga (w zależności od skali działalności) uzyskania bądź to zezwolenia KNF, bądź wpisu do prowadzonego przez KNF rejestru zarządzających alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi.Alternatywne fundusze inwestycyjneUstawa o funduszach wprowadza do polskiego porządku prawnego (w ślad za prawem wspólnotowym) instytucję alternatywnych funduszy inwestycyjnych (dalej: AFI). Alternatywnym Funduszem Inwestycyjnym w rozumieniu ustawy o funduszach jest instytucja wspólnego inwestowania, której przedmiotem działalności jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną, niebędącą funduszem inwestycyjnym otwartym. Ustawa o funduszach literalnie stanowi, że wśród form prawnych regulowanych przez nią AFI stanowią: specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte (dalej: SFIO), fundusze inwestycyjne zamknięte (dalej: FIZ) oraz alternatywne spółki inwestycyjne. Obok tych dwóch kategorii AFI, szczególnym nowym rodzajem AFI, nieznanym dotąd polskim regulacjom, są fundusze prowadzące działalność w formie spółek, czyli alternatywne spółki inwestycyjne (dalej: ASI). Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instytucji ASI stanowi bardzo dużą zmianę na rynku funkcjonujących Funduszy Venture Capital i Private Equity, organizowanych często w formie zwykłych spółek prawa handlowego, ponieważ dotychczas spółka, która gromadziła środki inwestorów, a następnie inwestowała je w wybrane przez siebie rodzaje aktywów, funkcjonować mogła na zasadach ogólnych i nie musiała podlegać jakimkolwiek formom nadzoru ze strony KNF. Ratio, które przyświecało ustawodawcy w procesie wyodrębnienia AFI spośród wszystkich instytucji i objęcia zakresem tego pojęcia SFIO i FIZ jest fakt, że podmioty te, przez wzgląd na ich zamknięty lub częściowo zamknięty charakter, stanowią większe ryzyko inwestycyjne dla potencjalnych uczestników i wymagają zaostrzonego nadzoru. Alternatywna Spółka Inwestycyjna. W zakres AFI, jak wskazano wchodzą także alternatywne spółki inwestycyjne, których wyłącznym celem działalności jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu dokonywania inwestycji zgodnie z przyjętą polityką inwestycyjną. ASI może prowadzić działalność w formie spółki kapitałowej (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej lub spółki europejskiej) lub w formie spółki osobowej (spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej). W przypadku zaś ASI prowadzącej działalność w formie spółki osobowej jej jedynym komplementariuszem musi być spółka kapitałowa, w tym spółka europejska. Z kolei inwestorem w ASI jest podmiot, który posiada prawa uczestnictwa w ASI, to jest odpowiednio udział w spółce lub akcję, zaś przez udział w spółce w przypadku spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej rozumie się ogół praw i obowiązków wspólnika w ASI.

Kto zarządza

Zarządzaniem ASI zgodnie z ustawą o funduszach ma się zajmować tzw. zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną, który może być podmiotem zewnętrznym w stosunku do ASI lub wewnętrznym – wewnętrznie zarządzającym ASI jest sama spółka będąca ASI. Z uwagi zatem na to, zarządzający alternatywną spółką inwestycyjną (dalej: ZASI) to:

- w przypadku ASI będącego spółką kapitałową lub spółką europejską – ZASI to spółka kapitałowa będąca alternatywną spółką inwestycyjną, prowadząca działalność jako wewnętrznie zarządzający ASI (zarządza wyłącznie jedną spółką będącą ASI),

- w przypadku ASI będącego spółką komandytową lub spółką komandytowo-akcyjną, w których jedynym komplementariuszem jest spółka kapitałowa (w tym spółka europejska) – ZASI to spółka kapitałowa będąca komplementariuszem takiej alternatywnej spółki inwestycyjnej, prowadząca działalność jako zewnętrznie zarządzający ASI (zarządzać wtedy może więcej niż jedną ASI).

Czy potrzebne jest zezwolenie

Co do zasady, zarządzający ASI powinien posiadać zezwolenie KNF na prowadzenie działalności. W przypadku jednak, gdy wartość aktywów wchodzących w skład zarządzanych ASI nie przekracza progów określonych w ustawie o funduszach, wystarczający może być wpis do rejestru prowadzonego przez KNF. ZASI, który zgodnie z ustawą o funduszach zobligowany jest do uzyskania zezwolenia KNF podlega co do zasady takim samym wymogom jak Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, co oznacza między innymi, że powinien posiadać depozytariusza, powinien stosować określone zasady dokonywania wycen wartości aktywów oraz powinien stosować określone obowiązki notyfikacyjne wobec KNF. Dodatkowo, do jednego z podstawowych wymagań zaliczyć należy również te dotyczące minimalnego poziomu kapitału początkowego. Wartość takiego kapitału powinna wynosić co najmniej 125 tys.euro (w przypadku zarządzających zewnętrznie) oraz 300 tys. euro w przypadku zarządzających wewnętrznie. Istotne są również wymogi stawiane członkom zarządu – osoby te legitymować się muszą m.in. co najmniej trzyletnim doświadczeniem na stanowisku kierowniczym w instytucjach rynku finansowego lub w instytucjach prowadzących działalność w zakresie lokowania aktywów.

W przypadku zaś, gdy wartość zarządzanych aktywów nie przekracza równowartości 100 mln euro lub równowartości 500 mln euro (w przypadku gdy ZASI zarządza wyłącznie spółkami, które nie stosują dźwigni finansowej oraz gdy prawa uczestników w takiej ASI mogą zostać odkupione w terminie do 5 lat od ich nabycia), to wtedy zasady podejmowania działalności przez ZASI są znacznie bardziej uproszczone bowiem w takim przypadku uzyskanie zezwolenia nie jest konieczne, konieczny jest bowiem tylko wpis do rejestru ZASI prowadzony przez KNF. Dodatkowo, sama działalność takich ZASI uregulowana jest w sposób znacznie bardziej liberalny bowiem znaczna część wymagań dotyczących takich ZASI jest wyłączona. Dla przykładu ustawa o Funduszach nie przewiduje dla takich podmiotów szczegółowych wymogów dotyczących poziomu kapitału początkowego czy też doświadczenia członków zarządu.

Wniosek o uzyskanie zezwolenia na wykonywanie działalności przez ZASI może złożyć:

- spółka kapitałowa w organizacji – w przypadku gdy zamierza ona prowadzić działalność jako wewnętrznie zarządzający ASI;

- spółka kapitałowa, która ma być komplementariuszem ASI, zgodnie z jej umową albo statutem, przed zgłoszeniem tej spółki do sądu rejestrowego – w przypadku gdy zamierza ona prowadzić działalność jako zewnętrznie zarządzający ASI.