Reformy Procedury Cywilnej w Anglii i Walii oraz reformy Woolfa

Obecny kształt procedury cywilnej w Zjednoczonym Królestwie oraz reguł, które nią rządzą, to efekt długotrwałej ewolucji, której celem było ograniczenie problemów dotykających również sądownictwa, takich jak: nadmierne koszty postępowania, przeciągające się terminy, dezorganizacja struktur sądownictwa oraz brak jednolitego celu przyświecającego wymiarowi sprawiedliwości.

Publikacja: 19.07.2019 05:40

Reformy Procedury Cywilnej w Anglii i Walii oraz reformy Woolfa

Foto: Adobe Stock

26 kwietnia 1999 roku przełomowy zestaw Reguł Procedury Cywilnej (Civil Procedure Rules) oraz Dyrektyw Dotyczących Praktyki (Practice Directions), za który odpowiadał lord Woolf, wszedł w życie. Jego celem było kierowanie procedowaniem wszelkich spraw cywilnych w Sądzie Najwyższym (the High Court) oraz sądach okręgowych (county courts) Anglii i Walii.

Czytaj też:

Brexit - co oznacza dla polskich firm

Spółka w Wielkiej Brytanii a brexit

Ugruntowanie różnych zasad procesowych w jednym zbiorze było poważnym wyzwaniem i spowodowane nim modyfikacje w poszczególnych elementach praktyki i pojmowania procedury cywilnych sporów sądowych były zakrojone na szeroką skalę. Co więcej, niewykluczone, że o wiele bardziej znaczącym przełomem była zmiana w brytyjskim podejściu do reguł procedury cywilnej, z czym związana jest przemiana w samej roli sądownictwa. Zadaniem nowych Reguł było wyznaczenie ogólnych celów postępowania. Wskazówki odnośnie ich szczegółowej aplikacji do systemu prawa określały już Dyrektywy Dotyczące Praktyki. Regułom towarzyszyły spisane wytyczne dotyczące ich poprawnego stosowania oraz zrozumienia.

Nadrzędny cel postępowania

Wprowadzony w Części I Reguł „nadrzędny cel postępowania" (overriding objective) wskazuje kierunek dla rozstrzygnięć odnośnie możliwych do zaistnienia wątpliwości oraz sądowej interpretacji. Punkt 1.1 Reguł stanowił, iż idea „nadrzędnego celu postępowania" wymaga, aby wszelkie sprawy rozstrzygane były „sprawiedliwie".

Nadrzędny cel postępowania odmienił rolę sądu. Zawsze podkreślana w systemie „common law" niezależność sędziego często owocowała jego przeważnie reaktywną, czasem nawet pasywną, postawą. Po reformie Woolfa sformułowane na nowo reguły rządzące procedurą cywilną umożliwiły pojawienie się zdecydowanie bardziej aktywnej postaci sędziego, odpowiedzialnego za prowadzenie postępowania i obsługę stron procesu.

Tego rodzaju podejście „aktywnego prowadzenia sprawy" jest wpisane w całość Reguł Procedury Cywilnej. Za przykład posłużyć może wprowadzenie Omówienia Prowadzenia Sprawy (Case Management Conference) następującego po wymianie pism procesowych w celu ustalenia terminów w czasie poprzedzającym rozprawę, czy też Przeglądu Przygotowawczego (Pre-Trial Review) w przypadku spraw większego kalibru, podczas którego możliwe jest dokonanie przez sędziego analizy stanu gotowości stron do dalszej części postępowania.

Aktywna postawa sędziego jest promowana w największym stopniu w Części III Reguł, gdzie przewidziano szerokie Uprawnienia do Zarządzania Sprawą (Case Management Powers), w pewnym zakresie określonych bardzo szczegółowo, w części zaś bardziej ogólnych (szczególnie dobrym przykładem jest tu Reguła 3.1(2): „sąd może podjąć jakiekolwiek inne kroki albo wydać jakąkolwiek inną decyzję, aby zarządzać sprawą i realizować nadrzędny cel postępowania").

Trudna materia

Pod wieloma względami reformy Woolfa odniosły zamierzony sukces. Jednak realizacja niektórych, co bardziej ambitnych, celów (zmniejszenie kosztów procesu, ograniczenie stopnia skomplikowania procedury, odejście od kontradyktoryjnego przebiegu postępowania przygotowawczego) stanowiła materię o wiele trudniejszą. Na przestrzeni lat doszło do znacznego rozbudowania Reguł, które przybrały bardziej normatywną formę, aby przeciwdziałać naturalnej i zrozumiałej skłonności stron sporu do wykorzystywania wszelkich zawartych w nich wieloznaczności na swoją korzyść.

Reformy Jacksona

W tym samym czasie koszty postepowań znów zaczęły wzrastać. Dlatego w 2009 roku sędzia Jackson został poproszony o analizę kosztów procesów cywilnych, która przybrała formę opublikowanego w 2010 roku raportu. Po konsultacjach z rządem i przeobrażeniu w zestaw zaleceń, poparty legislacją zapisał się on w historii jako „reformy Jacksona". Weszły one w życie stopniowo, w większości w kwietniu 2013 roku.

Choć reformy Jacksona również uznaje się za zwieńczone sukcesem, co bardziej ambitne i przekrojowe rozwiązania nie obeszły się bez kontrowersji. Pomimo przewidywań, iż po okresie przejściowym, kiedy aplikowano do systemu nowe reguły, wątpliwości zostaną rozwiane, szczególnie kwestie dotyczące aktywnego zarządzania budżetem sprawy, wymagające od stron większego zaangażowania w proces, wciąż budzą niezadowolenie i sprzeciw części praktyków prawa. Pełnomocnicy podnoszą, iż reformy mogą się negatywnie odbić na interesie samych stron i jak dotąd swoimi protestami skutecznie hamują wprowadzenie jeszcze bardziej rygorystycznej formy kontroli kosztów, co stanowiło jeden z podstawowych postulatów Jacksona.

26 kwietnia 1999 roku przełomowy zestaw Reguł Procedury Cywilnej (Civil Procedure Rules) oraz Dyrektyw Dotyczących Praktyki (Practice Directions), za który odpowiadał lord Woolf, wszedł w życie. Jego celem było kierowanie procedowaniem wszelkich spraw cywilnych w Sądzie Najwyższym (the High Court) oraz sądach okręgowych (county courts) Anglii i Walii.

Czytaj też:

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów