Czy nieodpłatna czynność powiększa przychód

W przypadku wykonywania usług na rzecz spółki przez pracownika jej akcjonariusza nie dochodzi do nawiązania żadnego stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot wykonywałby określone świadczenie, natomiast drugi otrzymywał je nieodpłatnie.

Publikacja: 17.07.2017 05:00

Czy nieodpłatna czynność powiększa przychód

Foto: Fotolia.com

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 17 maja 2017 r. (I SA/Łd 215/17).

Rada nadzorcza spółki Y (dalej: spółka) zleca czynności eksperckie pracownikom spółki X (dalej: akcjonariusz), będącej jedynym akcjonariuszem spółki Y. Pracownicy akcjonariusza otrzymują wynagrodzenie wyłącznie od swojego pracodawcy, nie otrzymują natomiast wynagrodzenia za wykonywanie czynności eksperckich od spółki.

Spółka spytała czy powinna rozpoznać przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia w postaci realizowanych czynności eksperckich (kontrolnych) bez wynagrodzenia przez osoby oddelegowane przez jej jedynego akcjonariusza. Zdaniem spółki wykonywanie czynności eksperckich (kontrolnych) przez osoby oddelegowane przez akcjonariusza bez wynagrodzenia nie spowoduje powstania po stronie spółki przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnego świadczenia. W związku z tym nie znajdzie zastosowania art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, ponieważ eksperci nie realizują świadczeń na rzecz spółki, lecz wykonują nadzór właścicielski na rzecz swojego pracodawcy.

Organ uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Spółka otrzymuje usługi ekspertów nie będąc zobowiązana do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Gdyby czynności eksperckie zostały wykonane przez podmiot zewnętrzny, spółka musiałaby zapłacić wynagrodzenie świadczeniodawcy. To oznacza, że spółka oszczędza na wydatkach, a więc powinna rozpoznać przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia.

WSA uznał, że w tej sprawie powoływanie ekspertów z grona pracowników akcjonariusza przez radę nadzorczą spółki powinno być postrzegane jako działanie podejmowane w większym, a nawet wyłącznym stopniu na rzecz właścicieli, a nie samej spółki. Konsekwencją jest nieuzyskanie jakiegokolwiek przysporzenia przez spółkę (nawet wobec braku odpłatności). Nawet gdyby teoretycznie doszukiwać się powstania przysporzenia po stronie spółki, to ekspert – przeprowadzając analizę, czyli badając sprawy spółki – działa na rzecz akcjonariusza, od którego otrzymuje wynagrodzenie. Mamy zatem do czynienia z odpłatnością, którą można przenieść także na inny poziom, a mianowicie dywidendy, którą otrzymuje akcjonariusz.

Autor jest współpracownikiem zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Stanowisko WSA zaprezentowane w przedmiotowej sprawie zasługuje na aprobatę - Aneta Nędzyńska-Moczyróg, konsultantka w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT za przychód należy uznać wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie. Ustawa o CIT nie precyzuje pojęcia nieodpłatnego świadczenia. Zgodnie z dotychczasowym stanowiskiem doktryny i judykatury za nieodpłatne świadczenie należy uznać wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie w majątku podatnika, mające konkretny wymiar finansowy.

Stosowanie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT w każdym przypadku powinno zostać poprzedzone uważną analizą stanu faktycznego, w celu prawidłowego określenia rzeczywistego beneficjenta świadczenia. Jest to szczególnie istotne w przypadku świadczeń realizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, pomiędzy którymi mogą występować transakcje charakterystyczne dla podmiotów funkcjonujących w ramach grup kapitałowych, podobnie jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie.

Sąd słusznie uznał, że wykonywanie czynności eksperckich jest wyrazem istniejącego stosunku zależności jaki zachodzi pomiędzy obiema spółkami, które to czynności realizowane są na rzecz i dla akcjonariusza. W konsekwencji zasadne jest stwierdzenie, że skoro akcjonariusz nie świadczy usług na rzecz spółki zależnej, to spółka zależna nie uzyskuje nieodpłatnego przysporzenia.

W przypadku oceny charakteru świadczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi należy uwzględnić również regulacje dotyczące tzw. wydatków akcjonariusza zawarte w rozporządzeniu ministra finansów z 10 września 2009 r. o cenach transferowych. Zgodnie z § 22a pkt 5 tego rozporządzenia, wydatkami akcjonariusza są wydatki ponoszone przez podmiot posiadający udziały (akcje) w drugim podmiocie powiązanym, które przynoszą korzyści wyłącznie podmiotowi posiadającemu udziały (akcje) w drugim podmiocie powiązanym. Wydatki te nie powinny być traktowane jako związane z wykonywaniem usług na rzecz spółki zależnej. W konsekwencji, jeżeli akcjonariusz/udziałowiec nie może obciążać nimi spółki zależnej, to nie będą one dla niej kosztem uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 38 i 38a ustawy o CIT wydatki te nie mogą stanowić dla podatnika kosztu uzyskania przychodu jako wydatki związane z dokonywaniem jednostronnych świadczeń na rzecz akcjonariusza.

Na uwagę zasługuje również zaprezentowany przez WSA pogląd, iż nawet gdyby uznać, że w przedmiotowej sprawie beneficjentem usług jest spółka zależna, to ekspert – przeprowadzając analizę – działa na rzecz akcjonariusza, od którego otrzymuje wynagrodzenie za realizowaną usługę. Natomiast zgodnie z takim rozumieniem odpłatności (opartym na szerokim, cywilistycznym rozumieniu tego pojęcia), w relacji spółki i jej akcjonariusza o odpłatności świadczyłoby uzyskanie przez akcjonariusza korzyści majątkowej w postaci dywidendy (szerzej m.in. wyrok NSA z 21 maja 2003 r., I SA/Wr 3249/00).

Reasumując, brak bezpośredniej odpłatności za świadczenie nie jest równoznaczny z powstaniem po stronie podatnika przychodu z tytułu otrzymania nieodpłatnego świadczenia. Stwierdzenie, czy po stronie podatnika powstanie przychód, wymaga bowiem szczegółowej analizy zaistniałego stanu faktycznego.

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 17 maja 2017 r. (I SA/Łd 215/17).

Rada nadzorcza spółki Y (dalej: spółka) zleca czynności eksperckie pracownikom spółki X (dalej: akcjonariusz), będącej jedynym akcjonariuszem spółki Y. Pracownicy akcjonariusza otrzymują wynagrodzenie wyłącznie od swojego pracodawcy, nie otrzymują natomiast wynagrodzenia za wykonywanie czynności eksperckich od spółki.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów