Prawo antymonopolowe - czy nowe przepisy wyeliminują nieuczciwe praktyki rynkowe

Nowe przepisy mają wyeliminować nieuczciwe praktyki rynkowe w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, przetwórstwa oraz dystrybucji produktów rolnych i żywności.

Publikacja: 14.07.2017 06:20

Prawo antymonopolowe - czy nowe przepisy wyeliminują nieuczciwe praktyki rynkowe

Foto: 123RF

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, tzw. ustawa o przewadze kontraktowej (dalej: ustawa) weszła w życie 12 lipca 2017 r.. Na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakładce „Aktualności", opublikowany został w tej sprawie komunikat dotyczący praktycznego zastosowania nowych przepisów, w formie pytań i odpowiedzi. Prezes UOKiK, udzielając odpowiedzi na pytania, wskazał na najważniejsze kwestie w kontekście przepisów zakazujących wykorzystywania przewagi kontraktowej. Wskazał również o czym powinien pamiętać przy weryfikacji swoich umów przedsiębiorca nabywający lub sprzedający produkty rolne i spożywcze.

Cel wprowadzenia nowych przepisów

Na wstępie wyjaśnić należy, iż ustawa ma na celu eliminację nieuczciwych praktyk rynkowych w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi działalność w zakresie produkcji, przetwórstwa oraz dystrybucji produktów rolnych i żywności. Argumentacja ustawodawcy co do potrzeby wprowadzenia takiej regulacji opiera się na braku równowagi sił pomiędzy przedsiębiorcami biorącymi udział w łańcuchu dostaw artykułów rolnych i żywności oraz potrzebie zapewnienia ochrony słabszych i mniejszych podmiotów dostarczających produkty rolne i spożywcze.

Co to są produkty rolne i spożywcze

Za produkty rolne i spożywcze uznawane są środki spożywcze, czyli jakiekolwiek substancje lub produkty przeznaczone do spożycia przez ludzi. Mogą to być produkty: przetworzone, częściowo przetworzone oraz nieprzetworzone.

Do środków spożywczych zalicza się także napoje, gumę do żucia i wszelkie substancje (łącznie z wodą), świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, przygotowania lub obróbki.

Środkami spożywczymi nie są np. pasze, tytoń i rośliny przed dokonaniem zbiorów.

Wskazać także należy, że ustawa nie obejmuje dostaw bezpośrednich, czyli produkcji małych ilości surowców dla konsumenta lub zaopatrującego go lokalnego zakładu. Przepisów ustawy nie stosuje się do przypadków, kiedy dostawca sprzedaje produkty spółdzielniom, grupom oraz organizacjom - producentów owoców i warzyw, do których jednocześnie należy.

Jakie warunki do spełnienia

Aby umowa była zgodna z przepisami prawa powinna być:

- sporządzona przed dostawą oraz

- sporządzona w formie pisemnej.

Ponadto, umowa dla swej zgodności z prawem, powinna zawierać w szczególności następujące elementy:

- cenę do zapłaty za dostawę, która jest niezmienna oraz określona w umowie, lub jest obliczana poprzez połączenie różnych czynników wskazanych w umowie, które mogą obejmować wskaźniki rynku odzwierciedlające zmiany warunków na rynku, dostarczoną ilość i jakość lub skład dostarczonych produktów rolnych,

- ilość oraz jakość produktów, które mają być dostarczone, wraz z terminem takich dostaw,

- okres obowiązywania umowy, który może być ograniczony lub nieograniczony, z klauzulami dotyczącymi rozwiązania umowy,

- szczegóły dotyczące terminów i procedur płatności,

- zapisy dotyczące odbioru lub dostawy produktów rolnych oraz

- zapisy umowne mające zastosowanie w przypadku zaistnienia siły wyższej.

Kiedy dochodzi do przewagi

Przewaga kontraktowa występuje, gdy między odbiorcą i nabywcą istnieje znaczna dysproporcja w potencjale ekonomicznym i jednocześnie słabsza ze stron nie ma wystarczających możliwości sprzedaży lub kupna produktów rolnych lub spożywczych od innych przedsiębiorców. Jednocześnie posiadanie przewagi kontraktowej nie jest zakazane, niedozwolone jest jej nieuczciwe wykorzystywanie. Jakie działania mogą więc zostać uznane za niedozwolone na gruncie ustawy?

Niedozwolone jest na przykład zawyżone, niewspółmierne pobieranie opłat za świadczone usługi, wymuszanie zakupu, np. poprzez wiązanie przedsiębiorcy ze zgodą na przyjęcie towaru do sprzedaży, czy też niezrealizowanie usług.

Nie ma praktyki, są obawy firm

O ile sama idea stworzenia ustawy wydaje się słuszna, o tyle wprowadzenie możliwości nakładania kar finansowych oraz brak praktyki orzeczniczej w tym zakresie mogą nastręczać wiele trudności i obaw ze strony przedsiębiorców, których obejmie nowa regulacja prawna. Obecnie trudno jest wskazać jednoznacznie, jakie zapisy umowne mogą zostać uznane za wykorzystywanie przewagi kontraktowej i podlegać sankcjom z ustawy.

Kiedy i w jakich przypadkach UOKiK będzie mógł interweniować?

UOKiK będzie mógł interweniować w przypadkach, w których spełnione zostaną łącznie dwie przesłanki.

- po pierwsze łączna wartość obrotów między dostawcą a odbiorcą w którymkolwiek z dwóch lat poprzedzających rok wszczęcia postępowania przekroczyła 50 tys. zł,

- po drugie, obrót nabywcy lub dostawcy, który stosuje praktykę w roku poprzedzającym rok wszczęcia postępowania przekroczył 100 mln zł.

Jakie kary finansowe

Karą za wykorzystywanie przewagi kontraktowej przewidzianą na gruncie przepisów ustawy, ma być kara finansowa w maksymalnej wysokości 3 proc. obrotu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym rok nałożenia kary.

Sprawami z zakresu wykorzystywania przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi zajmować ma się Delegatura UOKiK w Bydgoszczy.

Zdaniem autora

Aleksandra Berger, prawnik Kancelaria Prawna Schampera Dubis Zając i Wspólnicy

Podsumowując, powodem wprowadzenia nowej ustawy jest w szczególności ochrona szeroko pojętego interesu gospodarczego, a nie zadośćuczynienie pojedynczym, poszkodowanym przedsiębiorcom. Wyjaśnić należy, iż prezes UOKiK działa na gruncie prawa publicznoprawnego, nie zaś prywatnoprawnego. Jeżeli zatem przedsiębiorca czuje się poszkodowany działaniami swoich kontrahentów, może przede wszystkim wnieść sprawę do sądu cywilnego na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Ponadto, na stronie UOKiK można znaleźć odesłanie do specjalnie utworzonego portalu dotyczącego nowej ustawy. Adres portalu to: http://przewagakontraktowa.uokik.gov.pl.

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, tzw. ustawa o przewadze kontraktowej (dalej: ustawa) weszła w życie 12 lipca 2017 r.. Na stronie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakładce „Aktualności", opublikowany został w tej sprawie komunikat dotyczący praktycznego zastosowania nowych przepisów, w formie pytań i odpowiedzi. Prezes UOKiK, udzielając odpowiedzi na pytania, wskazał na najważniejsze kwestie w kontekście przepisów zakazujących wykorzystywania przewagi kontraktowej. Wskazał również o czym powinien pamiętać przy weryfikacji swoich umów przedsiębiorca nabywający lub sprzedający produkty rolne i spożywcze.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona