Wartość pracy małżonka nie jest kosztem uzyskania przychodów

Angażowanie rodziny do prowadzenia firmy nie jest opłacalne. Przyznane małżonkowi lub małoletniemu dziecku wynagrodzenie nie zwiększy bowiem kosztów uzyskania przychodów.

Publikacja: 04.07.2016 07:09

Wartość pracy małżonka nie jest kosztem uzyskania przychodów

Foto: 123RF

Z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT wynika, że za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej – także wartości pracy małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

Każda umowa ma taki sam skutek

Zakaz zaliczania do kosztów podatkowych wartości pracy znajdzie zastosowanie nie tylko wtedy, gdy przedsiębiorca zdecyduje się zatrudnić kogoś z rodziny na umowę o pracę. Będzie tak również wtedy, gdy w grę będzie wchodziło zatrudnienie na umowę zlecenia czy umowę o dzieło.

Potwierdza to wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 lutego 2001 r. (I SA/Gd 2349/98). Wynika z niego, że „praca małżonka podatnika świadczona w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej niezależnie od tego, w jakiej formie jest wykonywana (czy to bezumownie, czy też na podstawie umowy o pracę, czy też umowy zlecenia lub umowy o dzieło), na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie stanowi kosztu uzyskania przychodu".

Podobnie wypowiada się w tej sprawie fiskus. Przykładem jest wydana przez Izbę Skarbową w Warszawie interpretacja z 22 czerwca 2010 r. (IPPB1/415-324/10-2/ES). Wynika z niej, że „przez pojęcie wartości pracy należy rozumieć wartość wszelkiego rodzaju pracy, niezależnie od tego, czy praca jest świadczona na podstawie prawnej, czy też bez podstawy prawnej. Nie ma również znaczenia prawna forma wykonywania pracy, czy następuje to na podstawie umowy o pracę, umowy-zlecenie, umowy o dzieło". Zdaniem izby, przez wartość pracy należy zatem rozumieć zarówno wszelkiego rodzaju świadczenia wypłacane przez przedsiębiorcę w zamian za wykonywaną pracę, jak i wartość korzyści odnoszonych przez przedsiębiorcę w związku z pracą wykonywana przez małżonka lub małoletnie dzieci przedsiębiorcy.

Pogląd taki został wyrażony także w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 27 lipca 2010 r. (IBPBI/1/415-524/10/ESZ). Jej zdaniem użyte w ustawie o PIT pojęcie „wartość własnej pracy" wskazuje, że chodzi o wartość wszelkiego rodzaju pracy świadczonej przez ściśle określone osoby na rzecz zatrudniających je podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.A zatem wartość pracy świadczonej czy to przez żonę, czy męża na rzecz drugiego małżonka prowadzącego własny biznes (lub przez małoletnie dzieci) będzie wyznaczać wysokość przyznanego im wynagrodzenia (brutto).

W spółkach osobowych te same zasady

Te same zasady znajdą zastosowanie również do działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej (czyli jawnej, partnerskiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej). W tym przypadku do kosztów podatkowych nie zalicza się wartości pracy małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

Potwierdza to fiskus. Przykładem może być wspomniana już wcześniej interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 22 czerwca 2010 r. Izba stwierdziła w niej, że choć przepisy podatkowe nie kwestionują możliwości zawierania umów o pracę, zlecenia czy też o dzieło ze współmałżonkami wspólników spółek (a także z ich dziećmi), to jednak wypłacane im wynagrodzenie ma wpływ na wysokość kosztów uzyskania przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej dla każdego ze wspólników. To dlatego, że wartość wynagrodzenia małżonka jednego ze wspólników spółki, „nie jest kosztem uzyskania przychodu zarówno dla tego wspólnika, którego małżonek otrzymuje to wynagrodzenie, ale również dla pozostałych wspólników". Podobnie wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 20 maja 2010 r. (ILPB1/415-238/10-2/KŁ).

Izba stwierdziła, że „wartość wynagrodzenia zatrudnionego w spółce cywilnej małżonka jednego ze wspólników nie jest kosztem uzyskania przychodów zarówno dla tego wspólnika, którego małżonek otrzymuje wynagrodzenie, jak i dla pozostałych wspólników". Dzieje się tak dlatego, że art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT mówi o wspólnikach w liczbie mnogiej, a nie o wspólniku. A zatem „należy uznać, że wyłączenie z kosztów w tej sytuacji dotyczy wszystkich wspólników spółki" (interpretacje Izby Skarbowej w Katowicach z 27 października 2009 r., IBPBI/1/415-645/09/ZK oraz Izby skarbowej w Bydgoszczy z 30 czerwca 2009 r., ITPB1/415- -328/09/AK). Przekonany był o tym również WSA we Wrocławiu. W wyroku z 26 maja 2010 r. (I SA/Wr 116/10) stwierdził, że „skoro ustawodawca w art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłączył z kosztów uzyskania przychodu »wartości własnej pracy podatnika«, to uznać należy, iż wyłącznie to ma zastosowanie do wszystkich wspólników spółki cywilnej, którzy w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są podatnikami tego podatku a nie spółka cywilna".

Ustrój majątkowy bez znaczenia

Przy zaliczaniu do kosztów podatkowych wynagrodzenia dla zatrudnianego w firmie małżonka bez znaczenia pozostają kwestie majątkowe. Nieistotne jest zatem czy małżonkowie posiadają wspólność majątkową, czy też rozdzielność. Zwróciła na to uwagę Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 29 października 2008 r. (ILPB1/415-563/08-2/AA).Odpowiadając na pytanie, czy przy rozdzielności majątkowej małżonków można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenie wypłacane zatrudnionemu w firmie współmałżonkowi, odpowiedziała, że „istnienie rozdzielności majątkowej małżonków ma jedynie wpływ na brak możliwości wspólnego rozliczenia podatkowego. Natomiast w przedmiotowej sprawie istnienie rozdzielności majątkowej między małżonkami nie ma znaczenia".

To samo stwierdziła Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 3 grudnia 2009 r. (ITPB1/415-743/09/PSZ). Uznała ona bowiem, że: „decydującą przesłanką powodującą niemożność uznania wartości pracy małżonka za wydatek mający wpływ na wysokość kosztów uzyskania przychodów podatnika jest fakt istnienia małżeństwa. Bez znaczenia jest natomiast rodzaj istniejącego między małżonkami ustroju majątkowego".

Związki nieformalne

Do kosztów podatkowych przedsiębiorcy zaliczą bez obaw wynagrodzenie zatrudnionego w firmie konkubenta (bo o osobach żyjących w nieformalnych związkach art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT nie wspomina). Nie mówi on również nic o dalszych krewnych, czyli np. rodzeństwie (brat, siostra), czy wujach, ciotkach, stryjach, a także o rodzicach. Osoby te mogą zatem pomagać w firmie, a wypłacane im pensje wolno zaliczyć do kosztów podatkowych. Potwierdza to m.in. interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 2 listopada 2009 r. (IBPB/I/1/415-668/09/KB). Izba stwierdziła w niej, że przepisy ustawy o PIT nie zawierają szczególnych ograniczeń w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów prowadzonej działalności wydatków rodziców wspólników, zatrudnionych na podstawie umów o pracę. Mówią jedynie o małżonku i małoletnich dzieciach.

Dzieci tylko pełnoletnie

Uważać trzeba również przy angażowaniu dzieci do pracy we własnej firmie. Przedsiębiorca powinien pamiętać o tym, że nie zaliczy do kosztów podatkowych wartości pracy małoletnich dzieci. Jeśli zatem jego małoletni syn lub córka zechce dorobić do kieszonkowego, nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań. Jeśli jednak zatrudniający pociechę ojciec chce jednocześnie zaoszczędzić na podatku, to lepiej żeby dziecka nie zatrudniał we własnej firmie. Wypłaconego dziecku wynagrodzenia nie zaliczy bowiem do kosztów podatkowych z uwagi na zakaz wynikający z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT. W tej sytuacji rozwiązaniem mogłoby być dla przedsiębiorcy zatrudnienie w firmie dziecka znajomego, a jego pociechy – w przedsiębiorstwie znajomego. Wtedy obie firmy rozliczą w kosztach podatkowych wynagrodzenie wypłacone dla dzieci. Bez problemów można natomiast zatrudnić we własnej firmie pełnoletnie dzieci. Pomagać w biznesie mogą zatem studiująca córka lub syn, bez obawy, że ich zaangażowanie spowoduje konieczność zapłacenia fiskusowi wyższego podatku. Wypłacona im pensja może być zaliczona do kosztów podatkowych.

Składki pomniejszą podstawę opodatkowania

Właściciel firmy zatrudniający członków rodziny rozliczy składki zapłacone na ubezpieczenie społeczne. Jednak nie w całości, a tylko w tej części, którą finansuje jako pracodawca. Wynika tak z interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 25 lipca 2011 r. (IPPB1/415-369/11-6/KS). Podatniczka zamierzała w prowadzonej przez siebie firmie zatrudnić męża na umowę o pracę. Izba stwierdziła, że wypłaconego mu wynagrodzenia nie wolno zaliczyć do kosztów podatkowych. Kosztem będą jednak składki na ubezpieczenia społeczne. To dlatego, że wydatki te „powinny być rozpatrywane odrębnie od kosztów, które składają się na »wartość własnej pracy« małżonka". Zasady te znajdą zastosowanie również w spółkach zatrudniających małżonków wspólników.

Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 24 stycznia 2011 r. (ITPB1/415-1048/10/DP). Izba stwierdziła, że wartość wynagrodzenia wypłacanego małżonkowi wspólniczki w spółce (wraz ze wszystkimi składnikami, tj. składkami na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne opłacane przez pracownika) nie jest kosztem podatkowym ani dla niej, ani dla pozostałych wspólników. Natomiast składki na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) związane z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę „małżonka w części, w której zobowiązany do ich uiszczania jest pracodawca, stanowią koszty uzyskania przychodów dla wszystkich wspólników spółki. Koszty uzyskania przychodów stanowią również opłacone składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jeżeli pracodawca jest zobowiązany do ich opłacania za zatrudnionych pracowników".

Podobnie wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 21 października 2010 r. (ITPB1/415-751/10/TK). Dwuosobowa spółka cywilna zamierzała zatrudnić na umowę o pracę jednego ze wspólników. Izba stwierdziła, że „wynagrodzenie wspólnika – w tym będące składnikiem wynagrodzenia składki na ubezpieczenie społeczne opłacone ze środków podatnika – z tytułu wykonywania czynności na podstawie umowy o pracę zawartej ze spółką, nie będzie stanowić dla tego wspólnika kosztu uzyskania przychodów.

Wynagrodzenie to będzie jednak stanowiło koszt uzyskania przychodów dla innych wspólników spółki, a jego wysokość powinna być ustalona zgodnie z zasadą opisaną w art. 8 ustawy o PIT" (czyli proporcjonalnie do prawa udziału w zysku).

Z art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIT wynika, że za koszty uzyskania przychodów nie uważa się wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej – także wartości pracy małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

Każda umowa ma taki sam skutek

Pozostało 96% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami