Sankcje za naruszenie prawa konkurencji: Łatwiej udowodnić zmowę cenową

Anna Cudna-Wagner | Poszkodowany przez kartel szybciej dostanie odszkodowanie – mówi radca prawny z CMS.

Publikacja: 27.06.2017 07:43

Anna Cudna-Wagner: powód nie musi udowadniać już winy pozwanego

Anna Cudna-Wagner: powód nie musi udowadniać już winy pozwanego

Foto: materiały prasowe

Rz: Od wtorku 27 czerwca obowiązują przepisy, które wprowadzają ułatwienia w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych za naruszenia prawa konkurencji. Na czym te ułatwienia polegają?

Anna Cudna-Wagner, radca prawny w kancelarii CMS: We wtorek wchodzi w życie ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. To implementacja dyrektywy unijnej, której celem było ujednolicenie i ułatwienie dochodzenia roszczeń za naruszenie zakazu porozumień ograniczających konkurencję (takim jest np. kartel) oraz zakazu nadużywania pozycji dominującej.

Ułatwienia dotyczą dwóch płaszczyzn. W prawie materialnym ustawodawca wprowadza m.in. domniemanie winy sprawcy naruszenia, a w odniesieniu do nabywcy pośredniego domniemanie szkody (przeniesienia na nabywcę pośredniego nadmiernego obciążenia, czyli nadwyżki w cenie spowodowanej działaniem kartelu).

Nowa ustawa wydłuża także termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych. W przepisach proceduralnych nowością jest wniosek o wyjawienie dowodu przez stronę przeciwną, osobę trzecią lub nawet prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Nowe przepisy o materialnoprawnych odrębnościach dotyczyć będą spraw, w których antykonkurencyjne zachowanie nastąpiło po wejściu w życie ustawy. Procesowe ułatwienia też dotyczyć będą spraw, w których pozew został wniesiony po wejściu w życie ustawy.

Takie procesy trwają z reguły latami. Czy ułatwienia, o których mowa, mogą to zmienić i przyspieszyć procesy?

Nowe przepisy wprowadzają domniemanie winy sprawcy naruszenia. Jest to istotna zmiana, gdyż w postępowaniach o odszkodowanie spowodowane czynem niedozwolonym co do zasady konieczne (i istotnie utrudnione) jest udowodnienie przez powoda winy pozwanego. W tych sprawach takiego dowodu powód nie będzie musiał przedstawiać. Ponadto, jeżeli pozew zostanie wniesiony po ustaleniu przez prezesa UOKiK, że określone zachowanie sprawców szkody stanowi naruszenie prawa konkurencji, sąd będzie takim ustaleniem związany. Związanie to dotyczyć będzie opisu zachowania sprzecznego z prawem konkurencji, tj. jego zakresu przedmiotowego, osobowego, czasowego i terytorialnego. W mojej ocenie sąd nie będzie natomiast związany ustaleniami prezesa UOKiK dotyczącymi szkody, jeżeli takie ustalenia w decyzji się znajdą. Poszkodowany nie musi oczekiwać na decyzję prezesa UOKiK. W takiej jednak sytuacji sąd rozpoznający sprawę o odszkodowanie będzie samodzielnie ustalał, czy doszło do naruszenia prawa konkurencji.

Trzeba pamiętać, że mimo ułatwień będą to procesy skomplikowane ze względu na konieczność ustalenia wysokości szkody.

Czy decyzje wydane przez unijne odpowiedniki Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów również będą wiążące dla sądów?

Co do decyzji organów innych państw członkowskich, wskazać należy, że zagraniczne dokumenty urzędowe mają mieć moc dowodową równą polskim dokumentom urzędowym. Oznacza to, że przedkładając decyzję organu z innego państwa, powód nie będzie musiał przedstawić innych dowodów, że doszło do naruszenia prawa konkurencji. Pozwany będzie mógł jednak udowodnić, że jego zachowanie nie było bezprawne.

Jeżeli chodzi o decyzje Komisji Europejskiej, to związanie nimi sądów krajowych wynika wprost z rozporządzenia Rady nr 1/2003.

Od kogo będzie można żądać odszkodowania: od wszystkich firm z kartelu czy tylko jednej?

Odszkodowania będzie można domagać się solidarnie od wszystkich sprawców naruszenia. Czyli jeśli było czterech członków kartelu, można pozwać wszystkich, nawet jeśli poszkodowany kupował towary tylko od jednego z nich. Ograniczenia odpowiedzialności solidarnej dotyczą tylko małych i średnich przedsiębiorstw oraz podmiotu zwolnionego z kary pieniężnej przez prezesa UOKiK w ramach programu łagodzenia kar. Wspomniane kategorie pozwanych odpowiadają tylko wobec swoich nabywców i dostawców (bezpośrednich i pośrednich).

Nowe przepisy wprowadzają również zmiany w terminach przedawnienia.

To prawda. Należy zwrócić uwagę na trzy elementy. Po pierwsze, wydłużono termin przedawnienia z trzech do pięciu lat. Po drugie, termin nie będzie biegł przez czas trwania naruszenia, nawet jeśli wcześniej poszkodowani będą mieli wiedzę o działalności kartelu i szkodzie, którą on wywołuje. Po trzecie, bieg tego terminu ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania przed prezesem UOKiK.

Na czym polega wniosek o wyjawienie dowodu?

To wniosek wzorowany na znanej w systemie amerykańskim instytucji discovery. Sąd na wniosek strony, jeżeli uznaje jej stanowisko za uprawdopodobnione, będzie mógł zobowiązać stronę przeciwną, osobę trzecią, a w ostateczności także prezesa UOKiK do złożenia dowodów znajdujących się w ich posiadaniu. Z takim wnioskiem może wystąpić zarówno powód, jak i pozwany. Zobowiązanie prezesa UOKiK nie może jednak dotyczyć dowodów istotnych dla funkcjonowania programu łagodzenia kar. Co istotne, uzyskane w ten sposób dowody nie będą mogły być wykorzystane w innych postępowaniach. Ustawodawca przewidział też szczególną ochronę tajemnic przedsiębiorstwa. ©?

Rz: Od wtorku 27 czerwca obowiązują przepisy, które wprowadzają ułatwienia w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych za naruszenia prawa konkurencji. Na czym te ułatwienia polegają?

Anna Cudna-Wagner, radca prawny w kancelarii CMS: We wtorek wchodzi w życie ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji. To implementacja dyrektywy unijnej, której celem było ujednolicenie i ułatwienie dochodzenia roszczeń za naruszenie zakazu porozumień ograniczających konkurencję (takim jest np. kartel) oraz zakazu nadużywania pozycji dominującej.

Pozostało 90% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe