Przepis art. 353 k.c. zawiera definicję pojęcia „zobowiązanie". W świetle cytowanego przepisu polega ono na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, czyli działania albo zaniechania, a dłużnik powinien je spełnić. Przy czym są takie sytuacje, kiedy realizacja zobowiązania przez dłużnika wymaga współdziałania wierzyciela. Owo współdziałanie zaś powinno odbywać się wówczas zgodnie z treścią tego zobowiązania, w sposób odpowiadający jego celowi społeczno - gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego, a także istniejącym – w tym zakresie – ustalonym zwyczajom. Jeżeli natomiast bez uzasadnionego powodu wierzyciel, nawet w sposób dorozumiany, bądź uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego świadczenia, bądź odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione, bądź oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie – dopuszcza się on zwłoki (art. 486 § 2 k.c.). Zwłoka wierzyciela wyłączona będzie zatem zawsze tam, gdzie spełnienie świadczenia przez dłużnika nie wymaga jakiegokolwiek współdziałania ze strony wierzyciela.
Czytaj także: Zwłoka wierzyciela i dłużnika - czym się różnią
Wyeksponować jednak należy, iż dłużnik może zarzucić zwłokę wierzycielowi tylko wtedy, gdy sam zaofiarował w należyty sposób świadczenie (a więc zgodny z treścią zobowiązania) oraz, gdy ma ono charakter faktyczny (tj. rzeczywisty, a nie tylko słowny). Świadczenie musi być też możliwe do spełnienia. Nie może być ono niewłaściwe pod względem jakościowym, miejsca, czy czasu, bowiem w takim razie wolno wierzycielowi świadczenia nie przyjąć. W pewnych wypadkach, by można było mówić o zwłoce dłużnika, wystarczy samo werbalne zaofiarowanie świadczenia przez wierzyciela oraz sama gotowość do jego spełnienia. Tak będzie m.in. w sytuacji, gdy wierzyciel, mimo żądania dłużnika, odmawia czynności (faktycznej lub prawnej), bez której świadczenie nie może zostać spełnione (np. nie dokonuje wyboru świadczenia) lub też z góry zapowiada, że go nie przyjmie.
Warunkami zwłoki wierzyciela są więc:
- uchylenie się od przyjęcia zaofiarowanego świadczenia, odmowa dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione, oświadczenie dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie,
