- przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;
- kontrola dotyczy zasadności zwrotu podatku od towarów i usług przed dokonaniem tego zwrotu (art. 55 ust. 2 p.p. zawiera pełny katalog wyjątków dotyczących różnych kontroli przedsiębiorców).
W celu dokumentowania czasu kontroli przedsiębiorca powinien przechowywać książkę kontroli, w której kontrolujący dokonuje wpisów zawierających między innymi:
- zakres kontroli;
- datę podjęcia i zakończenia czynności kontrolnych.
Przechowywanie książki jest obowiązkiem przedsiębiorcy, który umożliwia realizację zakazu przekroczenia czasu trwania kontroli. Książka może mieć również postać elektroniczną. Wówczas zapisów w niej dokonuje kontrolowany.
Przykład
U pana Borowskiego kontrola rozpoczęła się 4 maja 2017 r. Czynności kontrolne prowadzone były w dniach:
- 4 maja 2018 r.,
- 5 maja 2018 r.,
- 7 maja 2018 r.
Protokół kończący kontrolę podatkową został doręczony 9 maja 2018 r. Kontrola podatkowa trwała formalnie w dniach 4 maja 2018 r. – 9 maja 2018 r., jednak przy obliczaniu rocznego limitu kontroli pan Jan uwzględnił tylko trzy dni faktycznie prowadzonych czynności kontrolnych.
Kiedy można wystąpić o odszkodowanie
Zgodnie z art. 46 ust. 1 p.p. przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej, przysługuje odszkodowanie. Dochodzenie roszczeń następuje w trybie określonym w kodeksie cywilnym. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, to jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej (art. 4171 kodeksu cywilnego). Drogę do takiego orzeczenia otwiera możliwość złożenia sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrolnych (temat ten jest ściśle związany z bardzo korzystnym dla przedsiębiorców orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 20 grudnia 2017 r., SK 37/15).
Czasem dobrze jest się sprzeciwić
Przedsiębiorcom przysługuje sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów zawartych w rozdziale 5 p.p. (art. 59 p.p.). Dzięki temu kontrolowany dysponuje narzędziem umożliwiającym egzekwowanie uprawnień wynikających z prawa przedsiębiorców w ramach kontroli podatkowej.
Zastrzeżenia
Kontrola kończy się doręczeniem protokołu kontroli, który zawiera przede wszystkim:
- określenie przedmiotu i zakresu kontroli;
- określenie miejsca i czasu przeprowadzenia kontroli;
- opis ustaleń faktycznych;
- dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów;
- ocenę prawną sprawy będącej przedmiotem kontroli (art. 290 § 2 o.p.).
Kontrolowanemu przysługuje prawo wypowiedzenia się co do ustaleń kontrolnych wskazanych w protokole. Zastrzeżenia lub wyjaśnienia składa się w terminie 14 dni od dnia doręczenia protokołu (art. 290 § 2 o.p.). W praktyce zastrzeżenia mogą dotyczyć ustaleń dokonanych przez kontrolujących, oceny prawnej sprawy, ale również sposobu w jaki przeprowadzone były czynności kontrolne. Kontrolujący jest obowiązany rozpatrzyć zastrzeżenia w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania oraz zawiadomić kontrolowanego o sposobie ich załatwienia, wskazując w szczególności, które zastrzeżenia nie zostały uwzględnione, wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym.
Kontrola podatkowa nie rozstrzyga sprawy. W praktyce jej celem jest zebranie materiałów, które posłużą w postępowaniu podatkowym. Dlatego zastrzeżeń nie można traktować jako zaskarżenia wyniku przeprowadzonej kontroli. Są one raczej ostatnim słowem należącym do podatnika, które może mieć znaczenie później – przy wymiarze podatku.
Przykład
Pracownicy Urzędu Miasta Szczecin przeprowadzili u pana Jana Borowskiego kontrolę podatkową w sprawie podatku od nieruchomości. Podczas czynności kontrolnych ujawniono niezgłoszone do opodatkowania obiekty budowlane usytuowane na gruncie związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej.
W protokole kontroli brakuje oceny prawnej przedmiotu kontroli. W piśmie kończącym kontrolę inspektorzy poprzestali na informacji dotyczącej ujawnionych obiektów bez przedstawienia konsekwencji podatkowych ich posiadania. Kontrolowany ma prawo wiedzieć jak ustalenia kontroli oceniane są przez organ podatkowy, dlatego złożył zastrzeżenia (patrz wzór).
Autor jest głównym specjalistą w Urzędzie Miasta Szczecin
podstawa prawna: art. 281 – 292 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 800 ze zm.)
podstawa prawna: art. 45 – 65 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (DzU z 2018 r. poz. 646)
masz pytanie, wyślij e-mail: tygodnikpodatki@rp.pl