Powołanie do zarządu osoby prawomocnie skazanej

Mimo że do pełnienia funkcji członka zarządu powołano uchwałą zgromadzenia wspólników osobę prawomocnie skazaną za przestępstwo oszustwa, nie można takiej uchwały uznać za nieważną, jeżeli nie wytoczono powództwa o stwierdzenie jej nieważności. Bez wyroku unieważniającego uchwałę nie można twierdzić, że dana osoba nie pełniła funkcji członka zarządu.

Publikacja: 13.05.2016 03:00

Powołanie do zarządu osoby prawomocnie skazanej

Foto: 123RF

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z 23 października 2015 r., I SA/Ke 419/15. (czytaj także tekst z kol. >D6 z 6 maja 2016 r.).

Dyrektor Izby Celnej utrzymał w mocy decyzję naczelnika Urzędu Celnego ustalającą, iż odpowiedzialnym za zaległości podatkowe B. sp. z o.o. jest członek zarządu tej spółki – S.W. Odpowiedzialność S.W. organ ustalił na podstawie art. 116 ordynacji podatkowej. Organ wyjaśnił, że postępowanie egzekucyjne wobec spółki zostało umorzone z uwagi na bezskuteczność prowadzonej egzekucji do majątku B. sp. z. o.o. W okresie, w którym upływał termin płatności zaległości podatkowych, obowiązki członka zarządu spółki pełnił S.W., co wynikało z uchwały nr 3 nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki z 27 listopada 2012 r. w przedmiocie powołania S.W. na prezesa zarządu spółki. S.W. nie wykazał w toku postępowania okoliczności zwalniających go z odpowiedzialności.

Na decyzję dyrektora Izby Celnej skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach wniósł S.W., podnosząc, że nie ponosi on odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki jako członek jej zarządu, ponieważ na podstawie art. 18 § 1 kodeksu spółek handlowych nie mógł skutecznie pełnić funkcji w organach spółek, gdyż został prawomocnie skazany w 2008 r. za przestępstwo oszustwa.

Sąd oddalił skargę, uznając, że uchwała o powołaniu na stanowisko członka zarządu spółki podczas trwania zakazu wskazanego w art. 18 § 2 k.s.h. nie powoduje, że jest ona bezwzględnie nieważna. Podlega ona dopiero wzruszeniu na skutek konstytutywnego wyroku wydanego w wyniku wytoczenia przeciwko spółce powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały wspólników sprzecznej z ustawą, na podstawie art. 252 § 1 k.s.h. Ponieważ uchwała nie została zaskarżona, to mimo że została podjęta wbrew przepisom ustawy, musi być respektowana. W konsekwencji S.W. ponosi odpowiedzialność za zaległości podatkowe B. sp. z o.o.

Komentarz eksperta

Izabela Kwacz, prawnik w warszawskim biurze Rödl & Partner

Zgodnie z przepisem art. 18 § 2 k.s.h. członkiem zarządu, członkiem rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem nie może być osoba prawomocnie skazana za przestępstwo określone w przepisach rozdziałów XXXIII–XXXVII kodeksu karnego oraz w art. 587, art. 590 i w art. 591 k.s.h. Praktyka jednak pokazuje, iż nierzadko do zarządu spółek kapitałowych są powoływane osoby prawomocnie skazane za przestępstwa wymienione w art. 18 k.s.h. Powstają wówczas dwa istotne zagadnienia:

- w zakresie skutków czynności podjętych przez skazanego członka zarządu, a także

- w zakresie subsydiarnej odpowiedzialności skazanego członka zarządu w razie, gdy egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna.

Odnośnie do pierwszego zagadnienia należy wskazać, że najnowsze orzecznictwo przyjmuje, iż czynności podjęte przez skazanego członka zarządu są dotknięte sankcją bezskuteczności zawieszonej i należy w tych przypadkach stosować odpowiednio przepisy art. 103 i 104 k.c. (wyrok SN z 10 stycznia 2008 r., IV CSK 356/07, uchwała SN z 14 września 2007 r., III CZP 31/07). Oznacza to, iż czynności dokonane przez skazanego członka zarządu będą wywierać skutki prawne dopiero wtedy, gdy zostaną potwierdzone przez prawidłowo reprezentowaną spółkę (tj. przez pozostałych członków zarządu zgodnie z zasadami reprezentacji lub przez nowy zarząd powołany zgodnie z przepisami prawa przez właściwe organy spółki). Z kolei wcześniejsze orzeczenia Sądu Najwyższego prezentują odmienny pogląd, iż czynności dokonane przez członka zarządu powołanego wbrew przepisowi art. 18 § 2 k.s.h. są bezwzględnie nieważne i stosuje się do nich odpowiednio art. 39 k.c. Takie stanowisko jest także nadal aprobowane przez część doktryny prawnej. Z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu prawnego i interesów wierzycieli spółki wydaje się przyjęcie pierwszego z ww. poglądów w najnowszych orzeczeniach Sądu Najwyższego, który dopuszcza możliwość następczego potwierdzenia przez spółkę czynności dokonanych przez członka zarządu pełniącego funkcję wbrew zakazowi określonemu w art. 18 § 2 k.s.h.

Odnoście do drugiego zagadnienia powstaje natomiast pytanie, czy członek zarządu powołany wbrew zakazowi z art. 18 § 2 k.s.h. ponosi subsydiarną odpowiedzialność w sytuacji, gdy egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna. WSA w Kielcach w komentowanym orzeczeniu uznał, iż skazany członek zarządu powołany wbrew przepisowi art. 18 § 2 k.s.h. ponosi odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki, ponieważ nie stwierdzono prawomocnym wyrokiem sądu, iż uchwała o jego powołaniu jest nieważna. Z kolei w analogicznym stanie faktycznym Sąd Apelacyjny w Gdańsku (wyrok z 13 maja 2015 r., III AUa 2108/14) przyjął, iż skazany członek zarządu powołany wbrew przepisowi art. 18 § 2 k.s.h. nie odpowiada za zaległości spółki z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, gdyż naruszenie zakazu z art. 18 § 2 k.s.h. skutkuje nieważnością powołania i nie wywołuje skutków prawnych. Nie przesądzając o tym, które z powyższych stanowisk będzie w przyszłości dominujące i w którym kierunku pójdzie dalsze orzecznictwo, w szczególności Sądu Najwyższego, należy wskazać, iż w razie uznania, że skazany członek zarządu nie ponosi odpowiedzialności za długi spółki na podstawie przepisów k.s.h. lub ordynacji podatkowej, alternatywnie mógłby on zostać pociągnięty do odpowiedzialności na zasadach ogólnych określonych w kodeksie cywilnym.

Wskazane jest, aby dobrą praktyką w spółkach kapitałowych było żądanie od kandydatów na członków zarządu przedłożenia organowi ich powołującemu zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego o braku karalności. Zaświadczenie takie można uzyskać stosunkowo szybko we właściwych sądach powszechnych, a opłata za jego wydanie wynosi tylko 30 zł.

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z 23 października 2015 r., I SA/Ke 419/15. (czytaj także tekst z kol. >D6 z 6 maja 2016 r.).

Dyrektor Izby Celnej utrzymał w mocy decyzję naczelnika Urzędu Celnego ustalającą, iż odpowiedzialnym za zaległości podatkowe B. sp. z o.o. jest członek zarządu tej spółki – S.W. Odpowiedzialność S.W. organ ustalił na podstawie art. 116 ordynacji podatkowej. Organ wyjaśnił, że postępowanie egzekucyjne wobec spółki zostało umorzone z uwagi na bezskuteczność prowadzonej egzekucji do majątku B. sp. z. o.o. W okresie, w którym upływał termin płatności zaległości podatkowych, obowiązki członka zarządu spółki pełnił S.W., co wynikało z uchwały nr 3 nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników spółki z 27 listopada 2012 r. w przedmiocie powołania S.W. na prezesa zarządu spółki. S.W. nie wykazał w toku postępowania okoliczności zwalniających go z odpowiedzialności.

Pozostało 83% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona