Restrukturyzacja: propozycje układowe dla wierzycieli składa dłużnik

Prawo restrukturyzacyjne wskazuje, że układ obejmuje wierzytelności powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, na którego wyznaczenie dłużnik ma pośredni lub bezpośredni wpływ. Z uwagi na to ustawa jednoznacznie wskazuje dzień, który jest dniem otwarcia postępowania. W PPU, PU oraz PS jest to dzień wydania postanowienia o otwarciu postępowania. W PoZU skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego powstaną z dniem układowym ustalonym przez dłużnika na zasadach określonych ustawą.

Warto zauważyć, że złożenie wniosku restrukturyzacyjnego uniemożliwia podmiotom finansującym wypowiedzenie umowy kredytu w związku z niewypłacalnością dłużnika. Nowe przepisy ograniczają prawo do wypowiedzenia przez drugą stronę umów najmu i dzierżawy lokalu przedsiębiorstwa, umów leasingu, ubezpieczeń, rachunku bankowego. Wszystko to w celu utrzymania relacji prawnych umożliwiających dłużnikowi względnie normalne funkcjonowanie w trakcie postępowań.

Propozycje i plan

Ustawa wskazuje, że propozycje układowe dla wierzycieli składa przede wszystkim sam dłużnik. Propozycje układowe powinny określać sposób restrukturyzacji jego zobowiązań obejmujące w szczególności:

- odroczenie terminu wykonania;

- rozłożenie spłaty na raty,

- zmniejszenie wysokości,

- konwersję wierzytelności na udziały lub akcje,

- zmianę, zamianę lub uchylenie prawa zabezpieczającego określoną wierzytelność.

Wymienione sposoby restrukturyzacji nie tworzą katalogu zamkniętego, a propozycje układowe mogą zawierać każdy z tych sposobów.

Warunki restrukturyzacji zobowiązań powinny być jednakowe dla wszystkich wierzycieli, a jeżeli głosowanie nad układem odbywa się w grupach wierzycieli, jednakowe dla wierzycieli zaliczonych do tej samej grupy, chyba że wierzyciel wyraźnie zgodzi się na warunki mniej korzystne.

Naturalnym uzupełnieniem propozycji układowych jest plan restrukturyzacyjny przygotowany przez doradcę restrukturyzacyjnego we współpracy z dłużnikiem, który podlega obwieszczeniu i jest dostępny dla wszystkich wierzycieli. Plan jest kluczowym dokumentem, na podstawie którego wierzyciele podejmują decyzję o akceptacji propozycji układowych, a następnie mogą weryfikować postępy w jego realizacji w trakcie wykonywania układu.

Jak zatwierdzać

Ustawa przewiduje, że uchwała o przyjęciu układu zapadnie, jeżeli wypowie się za nią większość głosujących wierzycieli mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności. Jeżeli z inicjatywy dłużnika głosowanie nad układem będzie się odbywało w grupach wierzycieli obejmujących poszczególne kategorie interesów, układ zostanie przyjęty, jeśli w każdej grupie wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli z tej grupy mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności w ramach tej grupy. Prawo umożliwia pominięcie sprzeciwu niektórych grup wierzycieli (tzw. zakaz obstrukcji) w razie uzyskania odpowiedniej większości liczonej od wszystkich głosujących wierzycieli i zaspokojenia sprzeciwiających się wierzycieli co najmniej na takim samym poziomie, jak w hipotetycznym postępowaniu upadłościowym.

Układ częściowy

Z perspektywy dłużnika prawo restrukturyzacyjne wprowadza nową, istotną instytucję – układ częściowy. W przypadku dużych przedsiębiorstw dla skutecznej restrukturyzacji konieczne jest zawarcie układu z największymi wierzycielami, którymi najczęściej są podmioty finansujące działalność dłużnika lub główni dostawcy. W takiej sytuacji możliwe jest zawarcie przez dłużnika układu tylko z niektórymi grupami wierzycieli, przy założeniu, że pozostałych, mniejszych wierzycieli zaspokoi w pełni.

Ustawa przewiduje, że układ częściowy będzie mógł być przyjęty i zatwierdzony wyłącznie w PoZU albo w PPU. W PU oraz w PS, z uwagi na większy zakres ochrony dłużnika przed wierzycielami, również wierzycielami nieobjętymi układem z mocy prawa, zawarcie układu częściowego jest niedopuszczalne.

Propozycje układowe mogą obejmować takie same sposoby restrukturyzacji zobowiązań dłużnika jak w przypadku układu zawieranego ze wszystkimi wierzycielami, jednak propozycje układowe nie mogą przewidywać dla wierzycieli, którzy zostali objęci układem częściowym, korzyści, które zmniejszają możliwość zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem. Ponadto ustawa przewiduje również odmienne uregulowanie pozycji prawnej objętych układem częściowym wierzycieli, których wierzytelności są zabezpieczone zabezpieczeniami rzeczowymi (np. banki). Jeżeli skierowane do takiego wierzyciela propozycje układowe będą przewidywały zaspokojenie jego wierzytelności na takich samych zasadach, jak poza postępowaniem restrukturyzacyjnym, do objęcia wierzytelności układem nie będzie konieczna zgoda takiego wierzyciela.

Nowe finansowanie

Regulacje wprowadzają korzystne rozwiązania dotyczące nowego finansowania udzielanego dłużnikowi w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego. Z uwagi na konieczność poprawienia płynności dłużnika, zarówno w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, jak i w okresie realizacji układu, oraz wyższe ryzyko, jakim obarczone jest dodatkowe finansowanie, ustawodawca zdecydował się przyznać uprzywilejowaną pozycję pożyczkom i kredytom udzielanym w toku postępowania restrukturyzacyjnego. W przypadku nieudanej restrukturyzacji i ogłoszenia upadłości wierzytelności z tytułu kredytów i pożyczek jako należności powstałe po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego będą zaspokajane w pierwszej kategorii.

Złożenie planu restrukturyzacyjnego umożliwi potencjalnemu podmiotowi mającemu udzielić nowego finansowania (np. preferencyjnego kredytu) uzyskanie informacji o celu, na jaki ma być wykorzystane wsparcie finansowe, oraz o możliwości naprawy przedsiębiorstwa, a w efekcie o szansach odzyskania udzielonego wsparcia. Na zaciągnięcie kredytu, pożyczki i ustanowienie zabezpieczenia konieczna będzie zgoda rady wierzycieli. Dzięki temu stanie się możliwe zapewnienie płynności dłużnikowi i rozpoczęcie restrukturyzacji, zanim jeszcze wierzyciele podejmą decyzję co do przyjęcia układu.

Jaki koniec i jak długo

Prawo restrukturyzacyjne przewiduje, że postępowanie będzie mogło być zakończone wskutek:

- zakończenia lub

- umorzenia postępowania.

Postępowanie restrukturyzacyjne zostanie zakończone wraz z uprawomocnieniem się postanowienia o:

- zatwierdzeniu układu lub

- odmowie zatwierdzenia układu.

Z kolei umorzenie postępowania może nastąpić w oparciu o szereg podstaw, z których najważniejsze to:

- stwierdzenie, że postępowanie zmierzałoby do pokrzywdzenia wierzycieli,

- nieprzyjęcie układu przez wierzycieli oraz

- niewykonywanie układu przez dłużnika.

W intencji ustawodawcy, który dążył do skrócenia terminów postępowań restrukturyzacyjnych, PPU powinno trwać ok. dwóch–trzech miesięcy, natomiast PU ok. sześciu–dziesięciu miesięcy. Terminy te wydają się dość ambitne i mogą być trudne do osiągnięcia w praktyce, niemniej jednak powinny umożliwić dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielami znacznie szybciej, niż miało to miejsce pod rządami starej ustawy.

—Łukasz Beresiński , wicedyrektor w dziale doradztwa finansowego Deloitte

—Maciej Wolny , menedżer w dziale doradztwa finansowego Deloitte