Wśród dowodów przewidzianych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego szczególne miejsce przypada opinii biegłego. Zadaniem biegłego jest udzielenie wiadomości specjalnych wykraczających poza zakres wiadomości ogólnych, dostępnych ogółowi osób o przeciętnym zasobie wiedzy ogólnej.
Praca i koszty
Stosownie do treści art. 288 k.p.c. biegły ma prawo żądać wynagrodzenia za stawiennictwo do sądu i wykonaną pracę. O wynagrodzeniu przysługującemu biegłemu za wykonaną pracę stanowi art. 89 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zaś artykuł 93 tejże ustawy obliguje sąd do ustalenia i przyznania należności. W myśl art. 89 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w postępowaniu cywilnym: „biegłemu powołanemu przez sąd przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę oraz zwrot poniesionych przez niego wydatków niezbędnych dla wydania opinii". Podstawą wynagrodzenia są więc praca i koszty bezpośrednio z nią związane. Ust. 2 art. 89 ustawy o kosztach sądowych w postępowaniu cywilnym szczegółowo precyzuje, że: „Wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracę ustala się, uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków, o których mowa w ust. 1 – na podstawie złożonego rachunku". Do najważniejszych dokumentów potrzebnych do określenia wynagrodzenia należy karta czasu pracy biegłego.
Istotne zmiany
Ustawa z 11 marca 2016 r. (DzU 2016 r., poz. 437) o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw nowelizuje art. 89. ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU z 2014 r., poz. 1025, ze zm.) W art. 89 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU 2014 r., poz. 1025) zostały dodane dwa ustępy. Zmiany te weszły w życie 15 kwietnia 2016 r. Zgodnie z nowymi regulacjami jeżeli opinia biegłego będzie fałszywa, wynagrodzenie oraz zwrot jakichkolwiek kosztów poniesionych przez biegłego związanych z jej sporządzeniem lub złożeniem nie będą przysługiwać. Jeżeli natomiast opinia będzie nierzetelna lub zostanie sporządzona lub złożona ze znacznym nieusprawiedliwionym opóźnieniem, wynagrodzenie ma ulegać odpowiedniemu obniżeniu. W takim przypadku można będzie również odstąpić od przyznania wynagrodzenia lub zwrotu jakichkolwiek kosztów poniesionych przez biegłego związanych z jej sporządzeniem lub złożeniem. Ustawa z 11 marca 2016 r. zmienia art. 233 k.k. i podnosi górną wysokość kary za przedstawienie fałszywej opinii, ekspertyzy lub tłumaczenia mających służyć za dowód w postępowaniu. Obecnie grozi kara pozbawienia wolności od roku do lat 10. Przed zmianą za to przestępstwo można było skazać najwyżej na trzy lata pozbawienia wolności. Obecnie, jeżeli jednak sprawca będzie działać nieumyślnie, narażając na istotną szkodę interes publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech. Ponadto w świetle nowych przepisów sąd będzie mógł zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia, jeżeli fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie będzie dotyczyć okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, a także gdy sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
Wynagrodzenie i koszty
Ustalając koszty przeprowadzenia dowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym, bierze się pod uwagę przede wszystkim:
- wynagrodzenie biegłych za wykonaną pracę,
