Jak przeciwdziałać kłamstwom w rejestrze długów

Zdarza się w praktyce, że przedsiębiorca, który nie posiada wymagalnych zobowiązań, może zostać wpisany do Krajowego Rejestru Długów. Czy i jak może się bronić przed takim nieprawdziwym wpisem?

Aktualizacja: 06.05.2016 09:30 Publikacja: 06.05.2016 06:50

Jak przeciwdziałać kłamstwom w rejestrze długów

Krajowy Rejestr Długów (dalej: KRD) działa na podstawie ustawy z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (tekst jedn. DzU nr 81, poz. 1015 ze zm.; dalej: ustawa). Prowadzi go Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA (dalej: Biuro). Zadaniem Biura jest udostępnianie zgłaszanych przez wierzycieli informacji gospodarczych w zakresie zobowiązań finansowych osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, osób fizycznych będących przedsiębiorcami oraz konsumentów. Działalność innych podmiotów w tym samym zakresie co działalność Biura jest wyłączona.

Nie tylko pogorszenie wizerunku

Ujawnienie długów w KRD niesie ze sobą wiele negatywnych konsekwencji dla przedsiębiorców. Nie wynikają one wprost z ustawy, lecz z faktu, że dostęp do informacji w KRD mają podmioty gospodarcze, w tym instytucje finansowe, które decyzje o podpisaniu umowy uzależniają od tego, czy kontrahent widnieje w rejestrze. Poprzez ujawnienie w KRD podmioty mogą uzyskać niższą ocenę ratingową w banku. Ponadto ze względu na ujawnienie w KRD można utracić zdolność kredytową lub nie móc zawrzeć umowy z płatnością w systemie ratalnym oraz umowy abonenckiej – np. z operatorem usług telekomunikacyjnych. Skutkiem, który może okazać się szczególnie dotkliwy dla przedsiębiorcy, jest też pogorszenie wizerunku.

Wszystko to sprawia, że wpis do KRD stanowi jeden ze skuteczniejszych środków prowadzących do wyegzekwowania długu. Problem w tym, że nie każde ujawnione w KRD zobowiązanie musi naprawdę istnieć.

W wielu przypadkach może dojść do tego, że ze względu na nikłe szanse wygranej w postępowaniu sądowym kontrahent nie decyduje się na wystąpienie z powództwem. Najmniej wątpliwości budzi zgłaszanie do KRD długów przedawnionych, choć i w tym przypadku można się zastanawiać, czy nie stanowi ono obejścia prawa, skoro wierzycielowi odmawia się ochrony sądowej w dochodzeniu przedawnionego roszczenia. Więcej kontrowersji budzi sytuacja, gdy kontrahent dochodzi należności mimo niewykonania bądź nieprawidłowego wykonania zobowiązania, ustnej zmiany umowy bądź dokonanego przez drugą stronę umowy potrącenia wzajemnego zobowiązania.

Zgłoszenie i wykreślenie

Zgodnie z art. 14 i 15 ustawy podmiot dokonujący zgłoszenia dłużnika do KRD oprócz zawarcia z nim umowy musi wykazać, że:

- zobowiązania kontrahenta wynikają z określonego stosunku prawnego,

- ich łączna kwota jest nie niższa niż 200 zł w przypadku konsumenta i 500 zł w przypadku przedsiębiorcy,

- są one wymagalne od 60 dni,

- dłużnik został wezwany do zapłaty zawierającej ostrzeżenie o zamiarze zgłoszenia wpisu do KRD.

Równie łatwo, jak dokonać wpisu do KRD, wierzyciel może doprowadzić do jego usunięcia. Następuje ono na jego wniosek w ciągu siedmiu dni od złożenia wniosku.

Doprowadzenie do wykreślenia wpisu bez woli wierzyciela jest już trudniejsze.

Trudność wynika z tego, że Biuro nie ma kompetencji do weryfikowania prawdziwości informacji zgłoszonych przez wierzyciela. Art. 16 pkt 6 i 7 ustawy przewiduje wprawdzie, że wykreślenie wpisu może nastąpić w przypadku przedstawienia uzasadnionych informacji o nieistnieniu, a w przypadku konsumenta również o wygaśnięciu zobowiązania. Ustawa nie reguluje jednak, jakie informacje o nieistnieniu/wygaśnięciu zobowiązania mają przymiot uzasadnionych. Poza tym wskazany przepis dotyczy zobowiązań nieistniejących, nie zaś spornych. Brak również określenia terminu, w którym wykreślenie miałoby nastąpić.

Przydatny dowód zapłaty

Jeżeli więc dłużnik nie posiada dowodu zapłaty zgłoszonej do KRD należności, jego działanie przed Biurem, mające doprowadzić do uzyskania wykreślenia wpisu, jest bezcelowe. Wydaje się, że pomocna w tej kwestii mogłyby być art. 30 oraz art. 48 ust. 1 ustawy, zobowiązujące wierzyciela do informowania Biura o aktualizacji, zmianie bądź sprostowaniu i usunięciu wniosku o wpis na wniosek dłużnika. W przypadku niewywiązania się z tego obowiązku wierzycielowi grozi grzywna w wysokości do 30 tys. zł. Jest jednak mało prawdopodobne, że wierzyciel złoży wniosek o usunięcie wpisu o nieistniejącym bądź spornym długu, skoro już podjął decyzję o jego zgłoszeniu do KRD.

Jakie są sposoby

Jedynym sposobem przeciwdziałania istnieniu nieprawdziwego wpisu do KRD, który nie przewiduje udziału wierzyciela, jest skierowanie do sądu pozwu o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego na podstawie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego.

Przesłankami przeprowadzenia przez sąd takiego postępowania są wątpliwości co do istnienia stosunku prawnego, interes prawny powoda w usunięciu tej wątpliwości oraz brak innych środków prawnych pozwalających je usunąć. W przypadku podmiotu, który widnieje jako dłużnik w KRD, wszystkie te przesłanki zachodzą. O istnieniu długu rozstrzygnęłoby oczywiście postępowanie o zapłatę, jednak dłużnik nie może go zainicjować. Przedstawione negatywne skutki ujawnienia w KRD powodują zaś, że podmiot, którego wpis dotyczy, ma interes prawny w ustaleniu, iż jego zobowiązanie nie istnieje bądź nie istnieje w określonej przez wierzyciela wysokości.

Ponadto w powództwie o ustalenie nieistnienia prawa powód może wnioskować o nałożenie na pozwanego obowiązku podjęcia działań niezbędnych do wykreślenia wpisu z KRD oraz korekty faktury.

Na koniec egzekucja

Po uzyskaniu wyroku uwzględniającego powództwo o stwierdzenie nieistnienia stosunku prawnego dłużnik dysponuje już dokumentem, z którego jasno wynika, że zobowiązanie zgłoszone do KRD nie istnieje. W przypadku ignorowania rozstrzygnięcia przez wierzyciela, jeżeli wpis w KRD nie zostanie usunięty, powód może na podstawie wyroku wszcząć egzekucję komorniczą obowiązku niepieniężnego, polegającego na zawnioskowaniu o wykreślenie wpisu z KRD oraz korekcie faktury.

Faktura jako podstawa wpisu

Ponieważ podstawą wpisu do KRD często jest faktura VAT, celowe jest doprowadzenie do jej anulowania. Niestety, nie istnieją pozasądowe środki umożliwiające stwierdzenie nieważności czy anulowanie wystawionej faktury bez udziału jej wystawcy. Nie istnieje bowiem procedura, w ramach której organy podatkowe miałyby za zadanie zweryfikować podstawy wystawienia faktury i nałożyć na ich wystawcę obowiązek jej zmiany bądź anulowania.

Krajowy Rejestr Długów (dalej: KRD) działa na podstawie ustawy z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (tekst jedn. DzU nr 81, poz. 1015 ze zm.; dalej: ustawa). Prowadzi go Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej SA (dalej: Biuro). Zadaniem Biura jest udostępnianie zgłaszanych przez wierzycieli informacji gospodarczych w zakresie zobowiązań finansowych osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, osób fizycznych będących przedsiębiorcami oraz konsumentów. Działalność innych podmiotów w tym samym zakresie co działalność Biura jest wyłączona.

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Edukacja i wychowanie
Afera w Collegium Humanum. Wykładowca: w Polsce nie ma drugiej takiej „drukarni”
Edukacja i wychowanie
Rozporządzenie o likwidacji zadań domowych niezgodne z Konstytucją?
Praca, Emerytury i renty
Są nowe tablice GUS o długości trwania życia. Emerytury będą niższe