Ustawą z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 1 stycznia 2016 r., ustawodawca znowelizował przepisy dotyczące sposobu naliczania odsetek: art. 359 k.c. oraz art. 481 k.c.
To nie tylko terminologia
W wyniku nowelizacji zostały wprowadzone dwa rodzaje odsetek: za korzystanie z kapitału (art. 359 k.c.) oraz za opóźnienie w zapłacie należności (art. 481 k.c.). Zmiana ta nie ogranicza się tylko do samego rozróżnienia terminologicznego, ale odnosi się również do wysokości stóp tych odsetek wynoszących odpowiednio 5 proc. i 7 proc. Od dnia wejścia w życie ustawy obowiązują zatem różne wysokości odsetek ustawowych – za korzystanie z kapitału 5 proc. w stosunku rocznym, a za opóźnienie w zapłacie 7 proc. w stosunku rocznym.
Pismo do ministra
Krajowa Rada Komornicza w wystąpieniu do ministra sprawiedliwości w piśmie z 10 maja 2016 r., sygn. akt KRK/V/71/16 wniosła o dokonanie interpretacji przepisów, względnie o podjęcie inicjatywy ustawodawczej zmierzającej do usunięcia stanu prawnego wywołującego wątpliwości zauważając, iż w poprzednio obowiązującym stanie prawnym (przed 1 stycznia 2016 r.), ustawa określała jednolitą wysokość odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie. Zmiana stanu prawnego wprowadzająca odrębne kategorie „odsetek ustawowych" (kapitałowych) i „odsetek ustawowych za opóźnienie", zmieniła mechanizm określania wysokości tych odsetek. Tak więc w chwili obecnej pojęcie „odsetki ustawowe" nie jest jednorodne również pod względem wysokości odsetek. W tytułach egzekucyjnych powstałych przed 1 stycznia 2016 r. nie czyniono rozróżnienia, czy zasądzone odsetki są odsetkami ustawowymi (tj. kapitałowymi), czy odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W związku z tym powstaje problem, jak rozumieć pojęcie „odsetki ustawowe" użyte w tytule egzekucyjnym sprzed 1 stycznia 2016 r. Jedynie z art. 56 ustawy nowelizującej wynika, że odsetki co do których obowiązek ich zapłaty powstał najpóźniej 31 grudnia 2015 r. podlegają dotychczasowym regułom dotyczącym wyznaczania stopy odsetek ustawowych. Natomiast odsetki, co do których obowiązek zapłaty powstał po 1 stycznia 2016 r., podlega nowym regułom.
Nie ma jednoznaczności
Jednak nowe reguły nie są jednoznaczne. W związku z tym komornicy stoją przed poważnym problemem dotyczącym stosowania prawa, gdyż nie są w stanie ustalić wysokości należnych odsetek po 1 stycznia 2016 r.
W odpowiedzi na wystąpienie, Ministerstwo Sprawiedliwości w piśmie z 3 czerwca 2016 r. wyjaśniło, iż z 1 stycznia 2016 r. dokonano jedynie dyferencjacji wysokości odsetek należnych na podstawie art. 359 k.c. i wysokości odsetek należnych na podstawie art. 481 k.c. Jeszcze bowiem przed nowelizacją w przepisach Kodeksu cywilnego, występowały obie kategorie zarówno odsetek za opóźnienie (art. 481 k.c.), jak i odsetek ustawowych, a w wyniku nowelizacji zróżnicowano jedynie wysokość odsetek ustawowych (kapitałowych) i wysokość odsetek za opóźnienie. Istotne w procesie wykładni tytułu egzekucyjnego jest, jaki przepis dotyczący wysokości odsetek znajduje zastosowanie do odsetek wynikających z tytułu wykonawczego. Jeżeli dany tytuł obejmuje odsetki ustawowe za opóźnienie, to należy do nich zastosować przepis określający wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie, jeżeli natomiast dotyczy odsetek ustawowych (kapitałowych), to należy do nich zastosować przepis dotyczący wysokości tych właśnie odsetek.