Zamierzam wyjść ze spółki z o.o. Ustaliłam z pozostałymi wspólnikami, że spółka odkupi moje udziały, które następnie umorzy, a ja w zamian za udziały otrzymam działkę budowlaną należącą do spółki. Czy taka operacja jest opodatkowana VAT? – pyta czytelniczka.
Wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ma prawo zrezygnować z uczestnictwa w niej. Jedną z form takiej rezygnacji jest wycofanie się całkowicie lub częściowo ze spółki przy wykorzystaniu instytucji umorzenia udziałów, co polega na nabyciu ich przez spółkę w zamian za wynagrodzenie, a następnie na ich umorzeniu. Możliwość skorzystania z takiego rozwiązania, sposób jego przeprowadzenia oraz forma i zasady wdrożenia są uregulowane przez przepisy kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.).
Wynagrodzenie za umorzone dobrowolnie udziały może uzyskać postać niepieniężną, w tym poprzez przekazanie składników majątkowych będących własnością spółki, np. nieruchomości.
Dwa stanowiska
W praktyce taki sposób rozliczeń ze wspólnikiem powodował istotne wątpliwości co do konsekwencji w zakresie podatku od towarów i usług, tym bardziej że dwa przeciwstawne stanowiska prezentował w tym zakresie nawet Naczelny Sąd Administracyjny.
Pierwsze stanowisko wynika z wyroku NSA z 1 września 2011 r. (I FSK 1212/10). Sąd uznał, że otrzymanie rzeczy w zamian za umorzone udziały odpowiada hipotezie art. 7 ustawy o VAT, a więc następuje dostawa towarów jako przeniesienie prawa do rozporządzenia nimi jak właściciel, która dodatkowo ma charakter odpłatny. Odpłatność ma miejsce, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem będącym świadczeniem wzajemnym, które może również przybrać postać rzeczową (zapłatą za towar lub usługę może być inny towar lub usługa) albo mieszaną (zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa).
