Model wyceny
Jak wynika z treści pytania, spółka przyjęła pierwszy model wyceny. Model ten zobowiązuje ją do oceny wartości udziałów z uwzględnieniem ewentualnej utraty ich wartości przynajmniej na każdy dzień bilansowy.
W związku z powyższym spółka zachowała się w prawidłowy sposób, dokonując odpisu aktualizującego w trakcie roku 2016. Biorąc pod uwagę fakt, że co do zasady odpis taki powoduje powstanie ujemnej różnicy przejściowej, spółka zawiązała aktywa z tytułu podatku odroczonego.
Po dniu bilansowym, a przed dniem sporządzenia sprawozdania finansowego, zarząd podjął decyzję o likwidacji spółki zależnej. Likwidacja taka powoduje, że zmieni się spodziewany przez spółkę sposób czerpania korzyści ekonomicznych z posiadania udziałów. Należy założyć, że do momentu, kiedy podjęto decyzję o likwidacji jednostki zależnej, spółka zamierzała czerpać przyszłe korzyści ekonomiczne z przyszłych dywidend i wzrostu wartości udziałów, zakładając że jednostka zależna będzie kontynuowała działalność w dającej się przewidzieć przyszłości. Po podjęciu decyzji o likwidacji spółki zależnej, głównym źródłem przyszłych korzyści ekonomicznych jest majątek jednostki, który będzie przypadać jej jedynemu udziałowcowi po przeprowadzeniu procesu likwidacji. W związku z tym zmienia się wartość odzyskiwalna udziałów, która zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 4 „Utrata wartości aktywów" decyduje o wartości, do jakiej należy dokonać odpisu aktualizującego.
Zdarzenie po dniu bilansowym
Opisany przypadek należy zakwalifikować jako zdarzenie po dniu bilansowym w rozumieniu Krajowego Standardu Rachunkowości nr 7 „Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja". Zgodnie z tym standardem, zdarzenia po dniu bilansowym to korzystne i niekorzystne zdarzenia, jakie nastąpiły po dniu bilansowym, na który sporządzono sprawozdanie finansowe za dany rok obrotowy, istotnie wpływające na dane wykazane w tym sprawozdaniu, o których jednostka dowiedziała się przed dniem zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Jako takie zdarzenie należy zakwalifikować decyzję zarządu o rozwiązaniu jednostki zależnej, która to decyzja powoduje, że ze względu na odmienny sposób czerpania korzyści ekonomicznych, wartość składnika aktywów (udziałów) na dzień bilansowy była niższa od wykazanej w księgach rachunkowych spółki.
Standard ten wskazuje, że jeżeli po dniu bilansowym, a przed sporządzeniem rocznego sprawozdania finansowego, jednostka otrzymała informacje o takim zdarzeniu, które zmieniają jej wiedzę o stanie istniejącym na dzień bilansowy, to skutki takiego zdarzenia odpowiednio powinna uwzględnić w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym roku obrotowego, kończącego się tym dniem bilansowym. Oznacza to, że spółka powinna ująć odpis aktualizujący wartość udziałów w spółce zależnej już na koniec 2016 roku.
Co z podatkiem odroczonym
Istotna jest w tym przypadku także kwestia podatku odroczonego. Jak wcześniej stwierdzono, aktywa z tytułu podatku odroczonego zostały utworzone prawidłowo w związku z powstaniem ujemnej różnicy przejściowej. Należy jednak pamiętać, że tworząc aktywa na podatek odroczony spółka nie posiadała wiedzy o przyszłej likwidacji spółki. Aktywa zostały zatem utworzone w związku z tym, że w przyszłości, w przypadku np. sprzedaży udziałów, spółka poniesie wyższe koszty podatkowe (wartość podatkowa udziałów pozostała bowiem na poziomie ceny nabycia), przez co zostanie pomniejszone przyszłe obciążenie podatkowe. W opisanym przypadku likwidacja jednostki zależnej prawdopodobnie będzie jednak neutralna podatkowo, ponieważ w świetle obowiązujących przepisów podatkowych spółka nie może wygenerować straty podatkowej na tego typu transakcji. W związku z tym traci ona prawo do ujmowania w bilansie aktywów z tytułu podatku odroczonego w związku z ujęciem odpisu aktualizującego.
