Dotychczas w artykułach z cyklu „Kontrola w firmie" przybliżyliśmy główne zagadnienia kontroli podatkowej, w tym dotyczące jej wszczynania oraz czasu trwania, wraz ze wskazaniem środków, jakie przysługują kontrolowanemu w przypadku naruszenia regulacji w tym zakresie. Omówiliśmy również kwestię uprawnień organu w trakcie prowadzenia kontroli podatkowej oraz związane z tym obowiązki spoczywające na kontrolowanym. Wskazaliśmy na sankcje związane z ich niedopełnianiem oraz utrudnianiem organowi realizowania jego prerogatyw. Analizie poddane zostały także zagadnienia związane z gromadzeniem dowodów w trakcie kontroli podatkowej oraz szczególne kwestie związane z korzystaniem przez organy z wybranych środków dowodowych. Omówiliśmy też wybrane zagadnienia dotyczące postępowania kontrolnego prowadzonego przez organy kontroli skarbowej i wskazaliśmy na główne różnice między tym postępowaniem a kontrolą podatkową.
W ostatnim artykule z cyklu „Kontrola w firmie" przybliżymy zagadnienia związane z zakończeniem kontroli podatkowej, a więc omówimy głównie kwestię sporządzania protokołu z kontroli prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego oraz składania do tego protokołu stosownych zastrzeżeń i wyjaśnień, w przypadku gdy kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami kontrolujących. Wskażemy także na możliwość ewentualnego wszczęcia postępowania podatkowego przez ten organ po przeprowadzeniu kontroli podatkowej.
Nie tylko papierowy dokument
Zgodnie z art. 290 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) przebieg kontroli jest przez kontrolującego dokumentowany w protokole, przy czym stan faktyczny może być ponadto utrwalony za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk lub na informatycznych nośnikach danych. Zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego celem sporządzenia protokołu, o którym mowa w art. 290 § 1 o.p., jest utrwalenie danych dotyczących działalności kontrolowanego w celu ich wykorzystania do ewentualnego zweryfikowania przez organ kontroli deklarowanych zobowiązań podatkowych (por. postanowienie NSA z 6 sierpnia 2010 r., II FSK 1504/10). Mając na uwadze, że organ sporządza protokół kontroli po zakończeniu wszystkich czynności kontrolnych, należy wskazać na jego podsumowujący charakter oraz wyraźnie odróżnić od protokołów sporządzanych z czynności podejmowanych w toku kontroli podatkowej (np. z przesłuchania świadka).
W każdym przypadku
Z cytowanego wyżej przepisu wynika bezwzględny obowiązek organu przeprowadzającego kontrolę do sporządzenia z zakończeniem czynności kontrolnych stosownego protokołu. Doktryna prawa podatkowego stoi przy tym na stanowisku, że nawet w przypadku wydania przez organ innego dokumentu, który ogranicza możliwość dalszego prowadzenia czynności kontrolnych (np. postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych na skutek rozpatrzenia sprzeciwu kontrolowanego), organ będzie zobowiązany do wydania protokołu kontroli, którego doręczenie zgodnie z art. 291 § 4 o.p. stanowi moment zakończenia kontroli (por. Brolik J., „Ordynacja podatkowa. Komentarz", wyd. V, LEX 2013).
Otwarty katalog
W art. 290 § 2 o.p. wymieniono elementy, które w szczególności powinien zawierać protokół kontroli. Mając na uwadze literalne brzmienie tego przepisu (użycie we wprowadzeniu do wyliczenia zwrotu „w szczególności") oraz to, że protokół powinien odzwierciedlać przebieg i wyniki kontroli podatkowej w sposób kompletny, należy uznać, że elementy protokołu wymienione w ww. artykule stanowią jedynie niezbędne minimum elementów protokołu, a samo ich wyliczenie ma raczej charakter przykładowy.