Bez względu na postać, dotychczasowe zobowiązanie wygasa, natomiast obowiązek spełnienia świadczenia wynika już z nowego zobowiązania, innego od poprzedniego.
Do skorzystania z instytucji odnowienia niezbędne jest, aby istniejące zobowiązanie dłużnika było ważne. Koniecznym elementem jest wystąpienie animus novandi, czyli zamiaru stron co do umorzenia uprzedniego zobowiązania poprzez zawarcie nowego. Aby zatem przedsiębiorcy mogli uniknąć sporów, w umowie nowacyjnej powinni dokładnie sprecyzować pierwotne zobowiązanie, wskazując rodzaj zawartej umowy, datę jej zawarcia i rodzaj świadczenia należnego wierzycielowi.
Jeśli do nowacji dojdzie już po zasądzeniu istniejącego zobowiązania, jest to podstawa do wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego w oparciu o art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.
Samo wydanie dłużnikowi weksla lub czeku nie stanowi odnowienia. Istnieją wtedy dwa roszczenia, ale wierzyciel nie może dochodzić ich jednocześnie. Owo powiązanie nakłada konieczność realizacji zobowiązania wekslowego lub czekowego w pierwszej kolejności, a jego zaspokojenie prowadzi do umorzenia istniejącej już uprzednio wierzytelności.
Brak jest przeszkód, aby dokonać nowacji pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu. O tym zaś, kiedy nastąpi jej skutek, tj. czy z chwilą zawarcia umowy, czy też, gdy ziści się warunek albo nadejdzie termin, zależy od woli stron. Jeżeli wierzyciel dokona odnowienia tylko z jednym z dłużników solidarnych, pozostali będą zwolnieni z zobowiązania. Wierzyciel może jedna zastrzec, że zachowuje przeciwko nim swoje prawa.
Odnowienie przerywa bieg przedawnienia. Przy nowacji obejmującej zmianę przedmiotu świadczenia, ale bez zmiany jego podstawy prawnej, nowe zobowiązanie przedawnia się w dotychczasowym terminie. Gdy jednak nastąpiła zmiana podstawy prawnej świadczenia, przyjmuje się termin przedawnienia dla tej nowej podstawy.
