Wśród licznych sposobów na przerwanie biegu przedawnienia roszczeń, szczególną uwagę zwraca się na najbardziej zinstytucjonalizowany sposób na spowodowanie tego zdarzenia prawnego, jakim jest zawezwania do próby ugodowej. Jako instytucja prawa procesowego zmierzająca wywołania skutków w sferze materialnoprawnej budzi ona kontrowersje z powodu nieograniczonej możliwości wywodzenia przed sądem wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, a także oczywistej jednostronności w działaniu wierzyciela w tym zakresie.
Czytaj także: Zawezwanie do próby ugodowej a przedawnienie roszczeń - wyrok Sądu Najwyższego
Istotą przedawnienia pozostaje przewidziane przez przepisy prawa uprawienie tego, przeciwko któremu kierowane jest roszczenie, aby uchylić się od jego spełnienia i zaspokojenia. Przedawnienie stwarza pomiędzy stronami stan zobowiązania naturalnego i realizowane jest prawem dłużnika do podniesienia przeciwko wierzycielowi tego konkretnego zarzutu. Nie tracąc z uwagi, iż upływ terminów przedawnienia roszczeń przeciwko konsumentom, na mocy znowelizowanych przepisów kodeksu cywilnego od 9 lipca 2018 r. stało się zdarzeniem, które należy postawić, de facto na równi ze zdarzeniami powodującymi wygaśnięcie zobowiązania, to niezmiennym pozostaje okoliczność, iż bieg terminów przedawnienia może ulec przerwaniu, natomiast po jego przerwaniu, bieg tych terminów rozpoczyna się na nowo.
Jakie mogą być przyczyny
Zgodnie z treścią art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg terminu przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw, lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia, lub zabezpieczenia roszczenia. W doktrynie i orzecznictwie ukształtowany jest pogląd, iż wszczęcie postępowania pojednawczego przed sądem stanowi również czynność wchodzącą w zakres dyspozycji tego przepisu, jako czynność zmierzająca bezpośrednio do osiągnięcia skutków przewidzianych w przepisie (wyrok SN z 28 czerwca 2006 r. sygn. III CZP 42/06, wyr. SN z 3 czerwca 1964 r., sygn. II CR 675/63), a przez to przerywającą bieg terminów przedawnienia.
Art. 184 i 185 kodeksu postępowania cywilnego ustanawiają możliwość zakończenia każdej sprawy cywilnej, której charakter na to pozwala, ugodą zawartą przed sądem przed wytoczeniem powództwa przez wierzyciela. O zawezwanie do próby ugodowej – bez względu na właściwość rzeczową – można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika, natomiast jedynym szczególnym wymogiem takiego pisma inicjującego postępowanie jest zwięzłe oznaczenie sprawy. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, iż wniosek o zawezwanie do próby ugodowej podlega niewielkiej (w stosunku do możliwej wartości przedmiotu sporu) opłacie (40 zł bądź 300 zł), to może on stanowić proste i skuteczne narzędzie pozwalające wierzycielowi małym kosztem zyskiwać czas niezbędny dla dochodzenia roszczenia.