Znaczenie wpisu do CEIDG

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby prowadzące działalność pozarolniczą, z wyłączeniem osób, które zawiesiły jej wykonywanie na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Art. 14 ust. 1–3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stanowi, że przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przedsiębiorca ma prawo określić późniejszy dzień podjęcia działalności niż dzień złożenia wniosku.

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że z punktu widzenia podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego nie ma znaczenia, czy i od kiedy podmiot stał się przedsiębiorcą, lecz wyłącznie to, czy faktycznie prowadzi działalność. Nadawanie takiego znaczenia wykazanemu w ewidencji działalności okresowi bez możliwości jego weryfikowania na podstawie ustaleń faktycznych co do prowadzenia działalności nie jest zasadne. Zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowią bowiem jedynie podstawę prawną jej rozpoczęcia i nie są równoznaczne z jej podjęciem. Choć wpis do ewidencji może być traktowany jako okoliczność o istotnym znaczeniu, to jednak nie jest to okoliczność decydującą o prowadzeniu działalności. Dla ustalenia okresów podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego decydujące są okresy faktycznego prowadzenia działalności, a nie daty dokonania wpisu bądź wykreślenia z ewidencji (wyrok NSA z 25 kwietnia 2014 r., II GSK 262/13; wyrok NSA z 8 stycznia 2014 r.; II GSK 1620/12; wyrok NSA z 18 stycznia 2011 r., II GSK 22/10).

Wskazanie przez przedsiębiorcę daty rozpoczęcia działalności, która podlega wpisowi do ewidencji, skutkuje powstaniem domniemania faktycznego, że z tą datą została ona podjęta i była prowadzona aż do czasu jej wykreślenia z ewidencji. Jednak takie domniemanie ma znaczenie wyłącznie dowodowe, które może zostać obalone w toku postępowania wyjaśniającego. W związku z tym, wobec odmiennych twierdzeń strony popartych dowodami, nie można bezkrytycznie utożsamiać wpisu do ewidencji z jej faktycznym prowadzeniem. Chodzi nie tylko o formalne – potwierdzone wpisem do ewidencji – lecz także o faktyczne wykonywanie pozarolniczej działalności. Wykonywanie działalności gospodarczej obejmuje nie tylko faktyczne realizowanie bezpośrednio samych usług, ale też wykonywanie czynności o charakterze przygotowawczym, pozostających w związku z działalnością usługową, a zmierzających do stworzenia warunków do jej wykonywania, takich jak poszukiwanie klientów, zamieszczanie ogłoszeń, załatwianie spraw urzędowych. Przy dokonywaniu oceny należy uwzględnić okoliczności sprawy, w tym zamiar osoby prowadzącej działalność. Brak odnotowania w ewidencji przerwy lub zawieszenia prowadzenia działalności nie dowodzi jeszcze, że jest ona faktycznie prowadzona. Również w razie oceny, czy zaprzestano prowadzenia działalności gospodarczej, należy mieć na uwadze inne zdarzenia niż jej formalna likwidacja, także subiektywne, tzn. zamiar zaprzestania prowadzenia tej działalności (wyroki SN z 17 lipca 2003 r., II UK 111/03, i z 25 listopada 2005 r., I UK 80/05, oraz wyroki NSA z 30 kwietnia 1997 r., III SA 46/96, i z 15 listopada 2006 r., II GSK 191/06). Wpisu do ewidencji nie można utożsamiać z faktycznym prowadzeniem działalności gospodarczej. Organy rentowe zobowiązane są do dokonania dogłębnej analizy stanu faktycznego. Natomiast osoby, które rejestrują działalność, muszą mieć na względzie spór z ZUS lub NFZ w przypadku braku składek za okresy, w których widniały w CEIDG jako przedsiębiorcy. Warto więc dbać o aktualizowanie wpisów do ewidencji, w tym zgłaszanie okresów zawieszenia działalności, a w przypadku trwałego zaprzestania prowadzenia działalności – wykreślić ją z CEIDG.