Prawo restrukturyzacyjne wprowadziło wiele instytucji prawnych służących uzyskaniu porozumienia dłużnika z wierzycielami co do sposobu oddłużenia. Jedną z takich instytucji jest układ częściowy, szczególnie przydatny w sytuacji konieczności układania się z wieloma wierzycielami.
Restrukturyzacja – zasada działania
Postępowanie restrukturyzacyjne daje dłużnikowi szeroki wachlarz narzędzi prawnych polepszających jego pozycję w rozmowach z wierzycielami. Należy pamiętać, że fiasko nieformalnych rozmów z wierzycielami co do umorzenia czy obniżenia części długów wcale nie determinuje braku podstaw do wszczęcia postępowania restrukturyzacyjnego. Trzeba bowiem pamiętać, że jego celem w założeniu samych projektodawców ustawy „jest wprowadzenie skutecznych instrumentów pozwalających na przeprowadzenie restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika i zapobieżenie jego likwidacji. Zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika w wielu przypadkach jest znacznie korzystniejsze dla wierzycieli niż jego likwidacja. Zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika oznacza również zachowanie miejsc pracy oraz, co do zasady, możliwość nieprzerwanego realizowania kontraktów, a więc ma pozytywne znaczenie społeczne i gospodarcze".
Potwierdza to treść przepisu art. 3 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego, zgodnie z którym „celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego - również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli."
Postępowanie restrukturyzacyjne, wraz z jego główną częścią, jaką jest wypracowanie akceptowalnego dla stron układu, zmierza do zawarcia swoistej umowy między dłużnikiem i wierzycielami, w której obydwie strony godzą się na wzajemne ustępstwa. Przykładowo wierzyciele ze swojej strony rezygnują z części należności lub godzą się na odroczenie płatności, w zamian za co dłużnik zobowiązuje się do zapłaty na rzecz wierzycieli określonych kwot w konkretnych terminach lub udziela zabezpieczenia na dodatkowych składnikach swojego majątku.
Układ częściowy
Jedną z największych trudności w przeprowadzeniu skutecznej restrukturyzacji jest przygotowanie propozycji układowych, które będą odpowiadać wszystkim wierzycielom lub przynajmniej tym, których głosy niezbędne są do przyjęcia układu. Zadanie jest utrudnione przy dużej liczbie wierzycieli. Jednak i w takim wypadku możliwe jest zawarcie układu. Ta perspektywa znacznie się polepszyła po 1 stycznia 2016 r., wraz z wejściem w życie przepisów prawa restrukturyzacyjnego, kiedy dłużnik otrzymał konkretne środki prawne ułatwiające prowadzenie z wierzycielami skutecznych rozmów dotyczących propozycji ugodowych. Z perspektywy dłużnika efektywne może okazać się wykorzystanie instytucji układu częściowego dającego możliwość wyłączenia określonego kręgu wierzycieli z rozmów o zatwierdzeniu układu.