Pośród licznych środków dowodowych wymienionych w kodeksie postępowania cywilnego jednym z najczęściej wykorzystywanych w procesie cywilnym jest dowód z dokumentu. Kwestię tą w kodeksie uregulowano bardzo obszernie.
Polski proces cywilny oparty jest na zasadzie swobodnej oceny dowodów. Oznacza, że nie istnieje w naszej procedurze hierarchia środków dowodowych. Mimo tego można dostrzec, że dowodom z dokumentów nadano w kodeksie postępowania cywilnego szczególne znaczenie. Przepisy zawierają ograniczenia w dopuszczaniu przez sąd dowodu ze świadków lub przesłuchania stron przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu, nadając tym samym dokumentom silną pozycję w postępowaniu dowodowym.
Prywatne i urzędowe
Kodeks postępowania cywilnego różnicuje dokumenty na urzędowe i prywatne, traktując je również odmiennie w zakresie mocy dowodowej. O ile wątpliwości nie budzi wartość dowodowa dokumentów urzędowych, sporządzonych w określonej prawem formie przez odpowiedni organ państwowy, o tyle przeciętny obywatel każdorazowo zastanawia się, czy przedstawienie w sądzie dokumentu prywatnego będzie wystarczające dla udowodnienia jego twierdzeń.
Kodeks postępowania cywilnego nie definiuje, czym jest dokument prywatny. W orzecznictwie sądów wskazuje się, że są to wszystkie dokumenty nieposiadające waloru dokumentów urzędowych. Dokumentem prywatnym będzie zatem każde pismo, które nie pochodzi od powołanego do sporządzenia go w przewidzianej prawem formie organu władzy publicznej i innych organów państwowych w zakresie powierzonych im przez przepisy ustaw spraw z dziedziny administracji publicznej. Decydującym kryterium odróżniającym dokument prywatny od urzędowego jest zatem źródło jego pochodzenia oraz niekiedy forma jego sporządzenia. Dokumentem urzędowym będą przykładowo akta stanu cywilnego.
Odpis aktu urodzenia zostanie wydany na jego wniosek, po uiszczeniu stosownej opłaty, przez kierownika właściwego urzędu stanu cywilnego, który sporządzi ten akt w wytyczonej przepisami formie.