Upadłość i restrukturyzacja to pojęcia, z którymi przedsiębiorca może mieć do czynienia, gdy wpada w kłopoty finansowe. Obie instytucje, mimo iż obejmują podobne zagadnienia, to jednak wzajemnie się wykluczają. Co do zasady, nie można, bowiem ogłosić upadłości przedsiębiorcy w okresie od otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia. Jednocześnie preferowaną formą rozwiązania problemów finansowych w przedsiębiorstwie jest aktualnie restrukturyzacja, ponieważ ustawodawca uznał, że w przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego, w pierwszej kolejności rozpoznaje się wniosek restrukturyzacyjny.
Przesłanki upadłości
Zasady korzystania z upadłości zostały opisane w ustawie z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe. Upadłość, w uproszczeniu jest formułą, która ma zatrzymać proces zadłużenia przedsiębiorcy, może spowodować umorzenie i „uwolnienie" dłużnika od części długów, jednak z zasady nie pomoże w naprawie prowadzonego przedsiębiorstwa, a będzie prowadziła do jego likwidacji.
Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Niewypłacalny, czyli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące mamy do czynienia z niewypłacalnością. Niewypłacalność zaistnieje również wtedy, gdy zobowiązania pieniężne przedsiębiorcy prowadzącego działalność w formie spółki prawa handlowego przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Ta forma niewypłacalności może dotyczyć tzw. startupów, które przez początkowy okres działalności nie wypracowują żadnego zysku, mimo to na bieżąco regulują swoje zobowiązania.
Warto pamiętać, że złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości może być obowiązkiem. Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Dłużnik, który nie zgłosi w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia tego wniosku, chyba że nie ponosi winy lub wykaże, że w ciągu tych 30 dni otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu. Co więcej, podmioty zobowiązane do zgłoszenia upadłości, które zobowiązania tego nie zrealizują, mogą się również narazić na odpowiedzialność karną. Dłużnik ma zatem tylko 30 dni od chwili kiedy stał się niewypłacalny.
Teoretycznie przed odpowiedzialnością za szkodę chroni również otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego w tym terminie, ale warto zauważyć, że sąd może rozpoznawać wniosek restrukturyzacyjny lub zatwierdzać układ w postępowaniu o zatwierdzeniu układu dłużej niż 30 dni. Co prawda, z zasady winien to zrobić w terminie dwóch tygodni, jednak jest to wyłącznie termin instrukcyjny, niewiążący sądu i przy sporej liczbie wniosków może nie zostać dotrzymany. Dlatego, jeśli mamy do czynienia z niewypłacalnością najbezpieczniej jest złożyć dwa wnioski: wniosek o ogłoszenie upadłości oraz wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.