Przekształcenie działalności gospodarczej w inną formę prawną

Przedsiębiorcy decydujący się na przekształcenie swojej działalności gospodarczej w inną formę prawną muszą pamiętać o wiążących się z tym konsekwencjach. Prowadząc działalność gospodarczą nie działają w próżni.

Publikacja: 23.03.2018 05:20

Przekształcenie działalności gospodarczej w inną formę prawną

Foto: 123RF

Zmiana formy działalności może mieć wpływ na relacje z kontrahentami czy prowadzone spory. Zwłaszcza w kwestii sporów sądowych i egzekucji – istotne jest prawidłowe rozpoznanie skutków przekształcenia.

Zagadnieniem skutków przekształcenia na gruncie postępowania egzekucyjnego zajął się w ostatnim czasie Sąd Najwyższy.

Sąd Najwyższy zajął stanowisko

W uchwale z 29 listopada 2017 roku (sygn. akt III CZP 68/17) SN rozstrzygnął, czy w przypadku przekształcenia dochodzi do sukcesji praw i obowiązków, stanowiącej przesłankę nadania klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego, czy też, ze względu na zasadę kontynuacji nadanie takiej klauzuli jest zbędne, a postępowanie egzekucyjne może toczyć się na podstawie dotychczasowego tytułu wykonawczego z udziałem spółki przekształconej. SN rozróżnił przy tym skutki procesowe przekształcenia sensu stricto (to jest przekształcenia spółki handlowej w inną spółkę handlową) i przekształcenia spółki cywilnej lub przedsiębiorcy jednoosobowego w spółkę prawa handlowego.

Skutki dla postępowania egzekucyjnego

Uchwała SN została podjęta na gruncie wykładni przepisu art. 788 § 1 k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.

Przepis ten posługuje się pojęciem przejścia praw i obowiązków, co zgodnie z wykładnią dokonaną przez SN należy rozumieć jako wszelkiego rodzaju zmiany związane z prawem rozporządzania mieniem. Mowa zatem o wszelkich przypadkach sukcesji uniwersalnej i syngularnej, wśród których wyróżnić możemy m.in. przelew wierzytelności, cesję, przejęcie długu, dziedziczenie czy też łączenie spółek handlowych przez przejęcie oraz przez zawiązanie nowej spółki. Przejście praw i obowiązków nie zachodzi natomiast w sytuacji, gdy przeprowadzone zmiany organizacyjno-prawne nie pociągają za sobą utraty osobowości prawnej przez dotychczas istniejący podmiot.

Na tym gruncie kluczowe dla rozstrzygnięcia czy omawiany przepis będzie miał zastosowanie do przekształcenia spółki handlowej w inną spółkę handlową oraz przekształcenia spółki cywilnej lub przedsiębiorcy jednoosobowego w spółkę prawa handlowego jest ustalenie jakie skutki na gruncie podmiotowym niesie za sobą każde z tych przekształceń.

Spółki handlowe

Przy przekształceniu spółki handlowej w inną spółkę handlową nie dochodzi do sukcesji praw i obowiązków. Istotą takiego przekształcenia jest bowiem kontynuacja działalności spółki przekształcanej przez spółkę przekształconą a samo przekształcenie to nic innego jak zmiana typu spółki, w ramach której prowadzona jest działalność gospodarcza przy jednoczesnym zachowaniu jej tożsamości podmiotowej. Po przekształceniu mamy zatem do czynienia z tym samym podmiotem jak przed przekształceniem, który zmienił jedynie formę prawną a kontynuacja, o której mowa dotyczy każdej sfery działalności gospodarczej.

Przekształcenie nie powoduje zatem zmiany stron w procesie a co za tym idzie, wszelkie orzeczenia, które były wiążące dla spółki przekształcanej obowiązują spółkę przekształconą bez konieczności uzyskania na nie klauzuli wykonalności na rzecz tej spółki. W rezultacie spółka przekształcona nie będzie musiała uzyskiwać na swoją rzecz tytułu egzekucyjnego dla skutecznego prowadzenia postępowania. Będzie musiała jedynie, dla wykazania uprawnienia do realizacji takiego tytułu, przedłożyć odpis z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, zawierający informację o dokonanym przekształceniu.

Przedsiębiorcy i spółki cywilnej

W zakresie przekształcenia w spółkę handlową spółki cywilnej czy też przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną sytuacja wygląda odmiennie. Co do skutków takich przekształceń w doktrynie i orzecznictwie pojawiały się na przestrzeni lat odmienne stanowiska. SN przyjął jednak, że przekształcenie przedsiębiorcy indywidualnego w jednoosobową spółkę kapitałową jak i przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową, nosi elementy sukcesji uniwersalnej na rzecz spółki przekształconej a nie kontynuacji działalności jak to jest w przypadku przekształcenia sensu stricto. Taka spółka przekształcona będzie zatem traktowana jako następca prawny przedsiębiorcy lub spółki cywilnej.

Takie podejście do statusu prawnego spółki przekształconej powoduje, że będzie ona mogła prowadzić egzekucję na podstawie tytułu wystawionego na poprzednika prawnego wyłącznie po uzyskaniu na ten tytuł osobnej klauzuli wykonalności. Nadanie przez sąd takiej klauzuli wykonalności jest uzależnione, zgodnie z przepisami k.p.c., od wykazania dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo (np. notarialnie) poświadczonym przejścia na spółkę przekształconą, po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem tytułu, uprawnienia przysługującego spółce cywilnej lub przedsiębiorcy.

Zmiana formy działalności może mieć wpływ na relacje z kontrahentami czy prowadzone spory. Zwłaszcza w kwestii sporów sądowych i egzekucji – istotne jest prawidłowe rozpoznanie skutków przekształcenia.

Zagadnieniem skutków przekształcenia na gruncie postępowania egzekucyjnego zajął się w ostatnim czasie Sąd Najwyższy.

Pozostało 93% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Praca, Emerytury i renty
Płaca minimalna jeszcze wyższa. Minister pracy zapowiada rewolucję
Prawo dla Ciebie
Nowe prawo dla dronów: znikają loty "rekreacyjne i sportowe"
Prawo karne
Przeszukanie u posła Mejzy. Policja znalazła nieujawniony gabinet
Sądy i trybunały
Trybunał Konstytucyjny na drodze do naprawy. Pakiet Bodnara oceniają prawnicy
Mundurowi
Kwalifikacja wojskowa 2024. Kobiety i 60-latkowie staną przed komisjami